Τι είναι το HPV-τεστ; Με το τεστ αυτό προσδιορίζεται αν υπάρχει στον τράχηλο της μήτρας DNA από τους τύπους ογκογόνων HPV (τους συνηθέστερους από αυτούς που προκαλούν καρκινογένεση). Δεν μας δίνει με ακρίβεια τον συγκεκριμένο τύπο HPV (όπως η PCR).

Πώς λαμβάνεται το HPV-τεστ; Όπως λαμβάνεται και το τεστ Παπανικολάου. Εισάγεται ένα βουρτσάκι στο έξω τραχηλικό στόμιο, περιστρέφεται για συλλογή υλικού και μετά τοποθετείται σε ειδικό φιαλίδιο και αποστέλλεται στο εργαστήριο. Στις περιπτώσεις εκείνες, που το τεστ Παπανικολάου έχει ληφθεί με τη μέθοδο συλλογής σε υγρό (π.χ. Thin Prep), η εξέταση για αναζήτηση DNA από HPV γίνεται από το υγρό, που έχει μείνει στο φιαλίδιο, μετά τον αποχωρισμό κυττάρων για εξέταση στο μικροσκόπιο από τον κυτταρολόγο. Αυτό είναι ένα πλεονέκτημα, αφού δεν χρειάζεται να επισκεφθεί η ασθενής για δεύτερη φορά το γιατρό για λήψη νέου υλικού.  

Τι είναι η τυποποίηση του ιού με PCR; Είναι η πιο ευαίσθητη μέθοδος για την ανίχνευση του DNA του HPV. Τα αρχικά προέρχονται από τις λέξεις Polymerase Chain Reaction (αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης). Με τη μέθοδο αυτή ανιχνεύονται ακόμη και ελάχιστες ποσότητες ιού (10 DNA). Με την PCR μπορούμε να εντοπίσουμε συγκεκριμένο τύπο ή τύπους HPV, που υπάρχουν στο δείγμα. Αυτό είναι σημαντικό πλεονέκτημα, αφού γνωρίζουμε π.χ. ότι η επιμένουσα λοίμωξη από HPV-16 έχει στις γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας πιθανότητα καρκινογένεσης  περίπου 20%.  

Σε ποιες περιπτώσεις, θεωρείται καλό να γίνεται αναζήτηση του DNA των επικίνδυνων HPV, με μοριακές τεχνικές; Σε μερικές περιπτώσεις (έχει γίνει σύσταση από το Αμερικανικό Κολλέγιο Μαιευτήρων Γυναικολόγων, την Αμερικανική Εταιρεία Κολποσκόπησης και Παθολογίας Τραχήλου και την Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία) θα ήταν ιδανικό να αναζητηθεί η ύπαρξη ιϊκού φορτίου από επικίνδυνους HPV (HPV τεστ), όπως: Σε περιπτώσεις αμφιβόλου τεστ Παπανικολάου, όπως κατηγορία ASCUS (ανεύρεση κυττάρων στο τεστ, που δεν είναι φυσιολογικά, αλλά δεν μπορούν να ταξινομηθούν με σαφήνεια και σε μια συγκεκριμένη παθολογική ομάδα). Στην περίπτωση αυτή, εάν δεν είναι εφικτή η κολποσκόπηση, θα βοηθούσε να αναζητήσουμε HPV-DNA.

Οι μελέτες έχουν δείξει, ότι αν το HPV-test αποβεί θετικό, είναι απαραίτητο να γίνει κολποσκόπηση, αφού είναι πιθανό να βρούμε αλλοιώσεις SIL. HPV τεστ, μόνο του ή σε συνδυασμό με τεστ Παπανικολάου σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας των 30 ετών. Το όριο αυτό δεν είναι αυστηρό, αλλά βασίζεται στο εξής σκεπτικό: στις μικρές σχετικά ηλικίες, η αλλαγή συντρόφων είναι πολύ συχνή και η ανεύρεση ακόμη και των επικίνδυνων HPV είναι συνήθης. Επίσης, σε μικρές ηλικίες είναι μικρός και ο κίνδυνος καρκινογένεσης. Συνήθως, όμως, μετά την ηλικία των 30 ετών, οι περισσότερες γυναίκες έχουν μονογαμικές σχέσεις. Αυτό συνεπάγεται, ότι προηγούμενες μολύνσεις από HPV πρέπει να έχουν κατασταλεί (συνήθως μια διετία είναι αρκετή για να κατασταλεί η μόλυνση από ένα συγκεκριμένο τύπο).

Με βάση αυτό το σκεπτικό, μια γυναίκα μεγαλύτερη των 30 ετών, που έχει τα τελευταία χρόνια μόνιμο σύντροφο, δεν δικαιολογείται να φιλοξενεί ιϊκό φορτίο από επικίνδυνους HPV. Εάν συμβαίνει κάτι τέτοιο, θεωρείται πιθανό να υπάρχουν προκαρκινικές αλλοιώσεις Καλό θα ήταν να υπογραμμισθεί, ότι η χρήση των μοριακών τεχνικών, για τον έλεγχο ρουτίνας κοριτσιών και νεαρών γυναικών, που δεν έχουν παθολογία στο τεστ Παπανικολάου, είναι υπερβολή και πρέπει να αποτρέπεται. Είναι πολύ φυσικό π.χ. μια γυναίκα 19 ετών να φιλοξενεί κάποια DNA από επικίνδυνους HPV. Εάν δεν έχει κυτταρολογικές αλλοιώσεις, η ανεύρεση του ιού θα προκαλέσει περιττό άγχος και θα δημιουργήσει κακή ψυχολογική κατάσταση, όπως κάθε σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα.  

Τι ασφάλεια προσφέρει ο συνδυασμός τεστ Παπανικολάου και HPV-τεστ σε γυναίκες μεγαλύτερες των 30 ετών; Προσφέρει πολύ υψηλά ποσοστά ασφάλειας. Έχει αποδειχθεί, ότι εάν και τα δύο τεστ είναι αρνητικά, τότε η πιθανότητα να ξεφύγει CIN3 είναι μόλις 1%. Χωρίς να έχει επίσημη ένδειξη, το HPV τεστ μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στη μετεγχειρητική παρακολούθηση. Εάν δεν ανιχνευθεί HPV-DNA στο 6μηνο ή στο έτος από την αφαίρεση της αλλοίωσης, έχει αποδειχθεί ερευνητικά, ότι η πιθανότητα υποτροπής είναι μικρή. Βέβαια, οι ασθενείς που έχουν ιστορικό με HSIL (CIN 2, 3) ούτως ή άλλως πρέπει να παρακολουθούνται, λόγω πιθανότητας υποτροπής των αλλοιώσεων.