Το τεστ Παπανικολάου εφευρέθηκε από τον Γεώργιο Παπανικολάου το 1928. Είναι μια απλή, ανώδυνη και χαμηλού κόστους εξέταση που αφορά την λήψη κυττάρων από την επιφάνεια του τραχήλου της μήτρας με τη βοήθεια μίας μικρής σπάτουλας και μιας βούρτσας και αποσκοπεί στην πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.

Το δείγμα του τεστ ΠΑΠ εξετάζεται από ειδικό ιατρό (κυτταρολόγο) για να εντοπιστούν, αν υπάρχουν, ανώμαλα κύτταρα π.χ. κύτταρα που εμφανίζουν λοίμωξη από τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV). Με αυτόν τον τρόπο ανιχνεύονται πρώιμες κυτταρικές αλλοιώσεις που αν δεν αντιμετωπισθούν κατάλληλα, υπάρχει η πιθανότητα να εξαλλαγούν σε καρκινικά κύτταρα με το πέρασμα του χρόνου. Αυτή η πιθανότητα εξαρτάται από το είδος των κυτταρικών αλλοιώσεων που παρατηρούνται στο τεστ Παπανικολάου και από άλλα στοιχεία από το ιστορικό της γυναίκας.

Ο πρωταρχικός στόχος του τεστ Παπανικολάου ΔΕΝ είναι η ανίχνευση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, αλλά των κυτταρικών αλλοιώσεων που προηγούνται του καρκίνου.

Για τις περισσότερες γυναίκες το αποτέλεσμα του τεστ Παπανικολάου θα είναι φυσιολογικό. Περίπου όμως 1 στις 20 γυναίκες θα λάβουν απάντηση από το τεστ Παπανικολάου που δεν θα είναι απολύτως φυσιολογική,

Γιατί να κάνω το τεστ ΠΑΠ;

Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας μπορεί να προληφθεί καθώς πρώιμες βλάβες μπορούν να ανιχνευθούν νωρίς και να θεραπευτούν.

Ο πιο σημαντικός παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας είναι να μην γίνεται τακτικά το τεστ Παπανικολάου.

Πρέπει να εξετάζονται όλες οι γυναίκες;

Προτείνουμε τον ετήσιο έλεγχο με τεστ ΠΑΠ και γυναικολογική εξέταση σε όλες τις γυναίκες, από τότε που ξεκίνησαν να έχουν σεξουαλικές επαφές μέχρι την ηλικία των 65 ετών. Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι πιο συχνός σε γυναίκες που:

• καπνίζουν
• ξεκίνησαν τις σεξουαλικές επαφές σε νεαρή ηλικία
• είχαν μεγάλο αριθμό συντρόφων ή είχαν σύντροφο με μεγάλο αριθμό σχέσεων
• παίρνουν ανοσοκατασταλτικά φάρμακα (για παράδειγμα μετά από μεταμόσχευση οργάνου)

Ακόμα και μετά την εμμηνόπαυση χρειάζεται να γίνεται έλεγχος με τεστ Παπανικολάου.

Πως γίνεται το τεστ ΠΑΠ;

Η διαδικασία λήψης του τεστ Παπανικολάου είναι πολύ απλή. Αφού ουρήσετε, ώστε η κύστη σας να είναι άδεια, θα ξαπλώσετε στη γυναικολογική καρέκλα έχοντας βγάλει το εσώρουχο σας. Με πολύ ήπιο τρόπο εισάγεται στον κόλπο σας ένας πλαστικός κολποδιαστολέας. Ο κολποδιαστολέας βοηθάει να μείνει ο κόλπος ανοικτός για να βλέπει η γιατρός τον τράχηλο. Μετά θα γίνει συλλογή με μια σπάτουλα των κυττάρων από την επιφάνεια του τραχήλου και το βάθος του κόλπου και με μία ψύκτρα συλλέγονται λίγα κύτταρα από το στόμιο του τραχήλου.

Θα πονέσω κατά τη λήψη του τέστ ΠΑΠ;

Μπορεί να αισθανθείτε μικρή δυσφορία ή πολύ λίγο πόνο. Για αυτό το λόγο προσπαθήστε να είστε χαλαρή και να παίρνετε αργές, βαθιές αναπνοές.

Ποια μέρα είναι η καταλληλότερη για να κάνω το τεστ ΠΑΠ;

Το τεστ Παπανικολάου δεν μπορεί να γίνει τις ημέρες της εμμήνου ρύσεως, αφού η περιοχή λήψης κυττάρων αιμορραγεί και δεν είναι εφικτή η λήψη αντιπροσωπευτικού δείγματος. Οποιαδήποτε άλλη μέρα του κύκλου μετά το τέλος της περιόδου είναι κατάλληλη για λήψη τεστ ΠΑΠ.

Προετοιμασία πριν το τεστ ΠΑΠ

Αν χρησιμοποιείτε σπερμοκτόνο, διάφραγμα ή λιπαντικό τζελ μην τα χρησιμοποιήσετε 48 ώρες πριν την εξέταση. Αν έχετε ελεύθερες επαφές, αποφύγετε την επαφή 48 ώρες πριν την εξέταση. Επίσης, μην κάνετε εσωτερική πλύση στον κόλπο σας.

Πότε είναι διαθέσιμα τα αποτελέσματα του τεστ ΠΑΠ;

Τα αποτελέσματα του τεστ ΠΑΠ βγαίνουν συνήθως μέσα σε μία εβδομάδα, οπότε και θα σας ειδοποιήσουμε για να τα συζητήσουμε. Αν το αποτέλεσμα δείχνει κάποιες αλλοιώσεις θα συζητήσουμε επίσης τυχόν ανάγκη για περαιτέρω εξετάσεις (όπως για παράδειγμα κολποσκόπηση ή τυποποίηση για τον ιό HPV (HPV typing).

Πόσο αξιόπιστο είναι το τεστ ΠΑΠ;

Κανένα τεστ δεν είναι 100% ακριβές και το τεστ Παπανικολάου δεν αποτελεί εξαίρεση. Σε λίγες περιπτώσεις θα χρειαστεί επανάληψη του τεστ Παπανικολάου γιατί:

• μπορεί να υπάρχει κάποια φλεγμονή που να χρειάζεται θεραπεία
• βλέννα ή αίμα μπορεί να κρύβουν τα κύτταρα του τραχήλου
• το δείγμα που λήφθηκε μπορεί να μην είναι επαρκές για τον κυτταρολόγο να βγάλει διάγνωση ή να υπήρξε κάποιο τεχνικό σφάλμα

Αποτελέσματα τεστ ΠΑΠ

Φυσιολογικό τεστ Παπανικολάου

Εάν το τεστ ΠΑΠ είναι φυσιολογικό ή ¨αρνητικό¨ σημαίνει ότι δεν εντοπίστηκαν παθολογικά κύτταρα. Συνιστάται συνήθως επανάληψη του τεστ σε 1 χρόνο.

Μη φυσιολογικό τεστ Παπανικολάου

Εάν το τεστ ΠΑΠ δεν είναι φυσιολογικό, αυτό δεν σημαίνει ότι έχετε καρκίνο. Απλά σημαίνει ότι υπάρχουν μη φυσιολογικά κύτταρα στον τράχηλό, που κάποιες φορές μπορεί να είναι προκαρκινικά. Η παρουσία του ιού HPV στα κύτταρα έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση κυττάρων όπως τα κοιλοκύτταρα και τα  διπυρήνα, και κυτταρολογικές αλλοιώσεις όπως δυσκεράτωση, παρακεράτωση και υπερκεράτωση, που μπορούν να διαγνωστούν μόνο με το τεστ ΠΑΠ.

Υπάρχουν οι εξής κατηγορίες μη φυσιολογικών κυττάρων στο τεστ ΠΑΠ:

• άτυπα κύτταρα απροσδιορίστου σημασίας (ASCUS)
• ήπια αλλοίωση (LSIL)
• μέτρια ή σοβαρή αλλοίωση (HGSIL)
• καρκίνωμα

Ανάλογα με τα αποτελέσματα των εξετάσεων, ο γιατρός σας μπορεί να συστήσει να αυξήσετε την συχνότητα των τεστ ΠΑΠ ή να κάνετε μια εξέταση που ονομάζεται κολποσκόπηση.

Μπορεί να γίνει κάτι αν διαπιστωθούν αλλοιώσεις στο τεστ ΠΑΠ;

Αν διαπιστωθούν αλλοιώσεις θα συζητήσουμε διεξοδικά τι σημαίνουν και ποιες είναι οι τυχόν επιπτώσεις στην υγεία σας. Θα ενημερωθείτε για τις επιπλέον εξετάσεις που τυχόν να χρειάζονται, όπως  τυποποίηση για τον ιό HPV (HPV typing)  ή/και κολποσκόπηση και ποιο θα είναι το όφελος από αυτές.

Μπορεί το τεστ ΠΑΠ να προλάβει τον καρκίνο;

Ο τακτικός γυναικολογικός έλεγχος και το τεστ Παπανικολάου είναι ο μόνος τρόπος για να ανιχνεύσουμε αλλοιώσεις του τραχήλου της μήτρας πριν αναπτυχθεί καρκίνος. Ακόμη και στην περίπτωση που υπάρχει σοβαρή βλάβη, η έγκαιρη θεραπεία είναι σωτήρια.