Ονομάζουμε όγκο, κάθε ανώμαλη ανάπτυξη κυττάρων που σχηματίζει ένα μόρφωμα, αλλά χρησιμοποιούμε και τον όρο νεόπλασμα (νέο + πλάσμα) ο οποίος σημαίνει το ίδιο πράγμα.    Ένα νεόπλασμα ή νεοπλασματικός όγκος, ή μόρφωμα, μπορεί να είναι είτε καλόηθες είτε κακόηθες. Ο καλοήθης όγκος δεν είναι καρκίνος. Ο κακοήθης είναι καρκίνος.  

Καλοήθεις όγκοι: Τα κύτταρα τους δεν διασπείρονται σε άλλα σημεία του σώματος. Αναπτύσσονται με αργό ρυθμό συνήθως εντός κάψας   Τις περισσότερες φορές μπορούν να αφαιρεθούν πλήρως από τον οργανισμό. Τις πιο πολλές φορές (μετά την αφαίρεση τους), δεν επανεμφανίζονται. Σπάνια βλάπτουν σοβαρά την υγεία ή απειλούν την ανθρώπινη ζωή. Είναι πιθανό να προκαλέσουν μηχανικά προβλήματα, αν αναπτυχθούν δίπλα σε ζωτικά όργανα τα οποία θα πιέζουν. Κακοήθεις όγκοι (καρκίνοι): Τα καρκινικά κύτταρα διαφέρουν από τα φυσιολογικά σε αρκετά πράγματα αλλά εδώ αρκεί να αναφέρουμε τα εξής: Πολλαπλασιάζονται με ταχύτατους ρυθμούς, μη υπακούοντας σε μηχανισμούς ρύθμισης του οργανισμού. Το αποτέλεσμα είναι ότι μεγαλώνοντας παρεκτοπίζουν τα φυσιολογικά κύτταρα (για αυτό και λέγονται συχνά χωροκατακτητικές εξεργασίες).

Τελικώς καταστρέφουν την φυσιολογική αρχιτεκτονική δομή των διαφόρων ιστών και οργάνων που προσβάλλουν.   Δεν γερνούν, διότι δεν υπακούουν στους ίδιους βιολογικούς μηχανισμούς όπως τα φυσιολογικά κύτταρα. Ουσιαστικά, θα μπορούσαν να ζήσουν για πάντα σαν αθάνατα. Όμως καταστρέφοντας τον οργανισμό εντός του οποίου ζουν και βρίσκουν ενέργεια, μπορούμε να πούμε πως ‘’αυτοκτονούν’’.    Κατανοώντας τον καρκίνο Κάθε τύπος καρκίνου έχει τα δικά του χαρακτηριστικά που μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Έτσι μια θεραπεία μπορεί να είναι ευεργετική για κάποιον και μέτρια ή κακή για κάποιον άλλον, έστω και αν πρόκειται για την ίδια περίπτωση, εντοπισμένη στο ίδιο σημείο.

Σήμερα γνωρίζουμε αρκετούς από τους λόγους για τους οποίους συμβαίνει αυτό και στην θεραπευτική αντιμετώπιση τα τελευταία χρόνια κερδίζει συνεχώς έδαφος η εξατομικευμένη θεραπεία. Πολλοί τύποι καρκίνου παίρνουν το όνομα τους από το είδος του ιστού ή του οργάνου στο οποίο αρχικά εντοπίζονται (π.χ ήπαρ και ηπάτωμα) Η περιοχή της αρχικής εγκατάστασης και ανάπτυξης του όγκου σε κάποιο ιστό ή όργανο, καλείται πρωτοπαθής εστία. Το να γνωρίζουμε την πρωτοπαθή εστία έχει σημαντικό ρόλο να παίξει στο σχεδιασμό της αντιμετώπισης της νόσου και την κατάστρωση του εξειδικευμένου ‘’επιθετικού’’ πλάνου.

Περί μεταστάσεων: Τα καρκινικά κύτταρα έχουν τη δυνατότητα:

1.      Να επεκτείνονται βλάπτοντας γειτονικούς ιστούς και όργανα, (τότε ο καρκίνος ονομάζεται διηθητικός).

2. Να μετακινούνται από την πρωτοπαθή εστία περνώντας στην αιματική κυκλοφορία ή στο λεμφικό σύστημα. Έτσι προκύπτουν μεταστάσεις σε ένα ή περισσότερα άλλα σημεία του οργανισμού. Τα καρκινικά μεταστατικά κύτταρα, διατηρούν τα ιστο-μορφολογικά χαρακτηριστικά τους και στις νέες θέσεις εναπόθεσης. Έτσι ένας καρκίνος του πνεύμονα θα δώσει οστική μετάσταση η οποία αναπτυσσόμενη, δεν θα αποτελείται από οστικά αλλά από πνευμονικά κύτταρα.  Μερικοί όγκοι παίρνουν το όνομα του επιστήμονα που τους περιέγραψε (π.χ. Hodgkin). Οι όγκοι των οστών, των πνευμόνων και του εγκεφάλου, καθώς και οι περισσότερες μορφές καρκίνου, είναι συμπαγείς και επαρκώς ευδιάκριτοι. Κάτι ανάλογο δεν έχουμε στις λευχαιμίες, τα λεμφώματα και το πολλαπλούν μυέλωμα.

Στις παθολογικές αυτές καταστάσεις, τα κύτταρα βρίσκονται διάχυτα μέσα στην κυκλοφορία του αίματος ή το λεμφικό σύστημα. Περισσότεροι από ένας καρκίνοι Η παρουσία περισσοτέρων της μιας εστιών ανάπτυξης καρκίνου (της ίδιας ή και διαφορετικής ιστολογικής μορφής) στον ίδιο άνθρωπο και το ίδιο όργανο ή ιστό δεν είναι σπάνιο φαινόμενο.

Για παράδειγμα, η ανεύρεση και δεύτερου καρκίνου στο παχύ έντερο του ανθρώπου αφορά το 5% περίπου των περιπτώσεων. Ο δεύτερος αυτός καρκίνος δεν είναι μεταστατικός αλλά πρωτοπαθής. Από την εμπειρία του γράφοντος ανακαλούνται αρκετά περιστατικά, μεταξύ των οποίων και ένα, με τέσσερις (4) πρωτοπαθείς εντοπίσεις, ανεξάρτητες δηλαδή μεταξύ τους, που διαγνώστηκαν ταυτόχρονα.    

Ταχύτητα ανάπτυξης Μερικοί τύποι καρκίνου αναπτύσσονται πολύ αργά. Έτσι δεν προκαλούν συντόμως προβλήματα στην υγεία του ασθενούς για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα. Υπάρχουν όμως και άλλοι τύποι που αναπτύσσονται ταχύτατα. Γιατί ο οργανισμός ηττάται από τον καρκίνο; Τα καρκινικά κύτταρα, μπορεί να αναπτύσσονται ταχύτατα και να μην γερνούν, αλλά ως προς τα συστατικά και την γονιδιακή σύσταση τους δεν διαφέρουν από τα φυσιολογικά. Έτσι το ανοσοποιητικό σύστημα δεν τα αναγνωρίζει σαν εχθρούς, δεν ενεργοποιείται εναντίον τους, και αυτό σημαίνει ότι διευκολύνονται να αυξάνουν και να εξαπλώνονται. Αν δεν τα σταματήσουμε θα οδηγήσουν με την άναρχη ανάπτυξη τους σε καταστροφές της αρχιτεκτονικής των υγιών ιστών και οργάνων. Έτσι θα επηρεαστούν οι φυσιολογικές λειτουργίες του οργανισμού και τελικά θα προκύψει ο θάνατος του ασθενούς. Κατά κάποιο τρόπο, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι το ‘’αθάνατο’’ καρκινικό κύτταρο, σκοτώνοντας τον άνθρωπο που το θρέφει, αυτοκτονεί ταυτόχρονα και το ίδιο  

Μεταδίδεται ο καρκίνος; Ο καρκίνος δεν είναι μεταδοτική ασθένεια και δεν πρέπει να φοβηθούμε πως κολλάει. Έχουν αναφερθεί σπάνιες περιπτώσεις όπου ο καρκίνος μεταδόθηκε από την καρκινοπαθή μητέρα στο έμβρυο, μέσω του αίματος του ομφάλιου λώρου. Προσβάλλει εντούτοις κάθε άνθρωπο, ανεξάρτητα από το φύλο, την εθνικότητα ή την ηλικία του. Μπορεί δυστυχώς να προσβάλει και παιδιά. Έγκαιρη διάγνωση σημαίνει πολλά    Οι σημερινές θεραπείες για τον καρκίνο είναι πολλές και για αρκετά από τα είδη του, ιδιαίτερα επιτυχημένες. Ο χρόνος της διάγνωσης του, είναι ιδιαίτερα σημαντικός. Όσο νωρίτερα θα τον διαγνώσουμε και θα του ‘’επιτεθούμε’’, τόσο περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας θα έχουμε. Την στιγμή που διαβάζονται αυτές οι γραμμές, εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ζουν με τη νόσο ή έχουν ακόμα και θεραπευτεί οριστικά.