Το τεστ Παπανικολάου είναι μία εξέταση με την οποία ελέγχονται κύτταρα του τραχήλου της μήτρας. Σκοπός είναι να εντοπιστούν πρώιμα σημάδια κακοήθειας. Ο τράχηλος βρίσκεται ψηλά μέσα στον κόλπο και αποτελεί το κατώτερο τμήμα της μήτρας.  

Πως γίνεται το τεστ Παπανικολάου; Για να γίνει το τεστ Παπανικολάου θα πρέπει να καθίσετε αρχικά σε μία ειδική γυναικολογική καρέκλα (boom). Ο ιατρός θα χρησιμοποιήσει έναν κολποδιαστολέα για να ανοίξει τον κόλπο και να δει τον τράχηλο της μήτρας. Μετά θα χρησιμοποιήσει μια σπάτουλα και μια μικρή βούρτσα για να μαζέψει υγρό και βλέννα από την περιοχή του τραχήλου της μήτρας.

Μέσα στα υγρά αυτά περιέχονται κύτταρα του τραχήλου τα οποία η/ο κυτταρολόγος θα εξετάσει με το μικροσκόπιο στο εργαστήριο για να δει αν έχουν φυσιολογική μορφή. Ο κολποδιαστολέας χρησιμοποιείται από τον ιατρό σας κάθε φορά που κάνετε μια γυναικολογική εξέταση για οποιαδήποτε λόγο. Μην υποθέτετε ότι ο ιατρός, σας κάνει τεστ Παπανικολάου κάθε φορά που εξετάζεστε. Ρωτήστε τον για αυτό!

Το τεστ Παπανικολάου μπορεί να αποκαλύψει την παρουσία προ-καρκινικών κυττάρων, δηλαδή κυττάρων που με την πάροδο του χρόνου υπάρχει πιθανότητα να εξελιχθούν σε κακοήθεια. Όταν οι αλλοιώσεις των κυττάρων βρίσκονται σε περισσότερο πρώιμα στάδια θεραπεύονται ευκολότερα και αποτελεσματικότερα. Φυσικά, σχετικά σπανιότερα, το τεστ μπορεί να αναδείξει την παρουσία ακόμη και καρκινικών κυττάρων.  

Πότε πρέπει να ξεκινήσει μια γυναίκα να κάνει το τεστ Παπανικολάου; Σύμφωνα με το Αμερικανικό Κολλέγιο Μαιευτήρων-Γυναικολόγων (ACOG) οι γυναίκες πρέπει να κάνουν το πρώτο τεστ Παπανικολάου στην ηλικία των 21 ετών. Νεότερες κοπέλες δεν είναι απαραίτητο να κάνουν το τεστ ακόμη και αν έχουν ξεκινήσει επαφές. Προϋπόθεση για να γίνει το τεστ αποτελεί φυσικά η ύπαρξη σεξουαλικής επαφής.

Συστήνεται η έναρξη του τεστ να γίνεται τουλάχιστο ένα χρόνο μετά το ξεκίνημα της ενεργού σεξουαλικής ζωής. Μετά την ηλικία των 30, μερικές φορές συστήνεται συμπληρωματικά και το HPV-DNA τεστ, στα πλαίσια του προληπτικού ελέγχου για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.  

Ποια προετοιμασία χρειάζεται για το τεστ Παπανικολάου; Δεν χρειάζεται κάποια ιδιαίτερη προετοιμασία για να κάνετε το τεστ Παπανικολάου. Καλό είναι να αποφύγετε να χρησιμοποιήσετε κολπικές κρέμες, αλοιφές και υπόθετα τις τελευταίες 2 ημέρες. Επίσης καλό είναι να μην έχετε κολπική επαφή την ημέρα του τεστ. Εάν έχετε περίοδο, περιμένετε να περάσει η μεγάλη αιμορραγία των πρώτων ημερών και αμέσως μετά κανονίστε να κάνετε το τεστ. Εάν υπάρχει κολπική αιμορραγία (που δεν είναι περίοδος) δεν υπάρχει αντένδειξη να γίνει το τεστ. Κάποιες φορές ίσως είναι και απαραίτητο να γίνεται, στα πλαίσια της διερεύνησης της αιτίας της αιμορραγίας.  

Πόσο συχνά πρέπει να γίνεται το τεστ Παπανικολάου; Δεν υπάρχει ομοφωνία σχετικά με αυτό το θέμα, όμως εξαρτάται από την ηλικία της γυναίκας, το ιατρικό ιστορικό της και κυρίως από τα αποτελέσματα των προηγούμενων τεστ. Σε γυναίκες 21-29 ετών συστήνετε τεστ Παπανικολάου κάθε 1-3 χρόνια. Σε γυναίκες μεγαλύτερες των 30 ετών συστήνετε τεστ Παπανικολάου κάθε 1-3 χρόνια ή τεστ Παπανικολάου και HPV DNA τεστ κάθε 3-5 χρόνια.

Σε γυναίκες με ιστορικό παθολογικών αποτελεσμάτων σε προηγούμενα τεστ, ιστορικό προ-καρκινικών αλλοιώσεων ή σε περίπτωση ανοσοκαταστολής υπάρχουν διαφορετικές συστάσεις. Μετά την ηλικία των 65 οι γυναίκες μπορούν να σταματήσουν να κάνουν τεστ Παπανικολάου εάν ισχύουν και οι 3 παρακάτω προϋποθέσεις: Έκαναν τακτικά τεστ μέχρι την ηλικία των 65. Είχαν φυσιολογικά αποτελέσματα στα τελευταία 3 τεστ στη σειρά. Δεν είχαν παθολογικό αποτέλεσμα σε τεστ Παπανικολάου τα τελευταία 10 χρόνια.  

Χρειάζεται να γίνεται το τεστ Παπανικολάου μετά από υστερεκτομή; Η υστερεκτομή είναι η χειρουργική αφαίρεση της μήτρας. Ρωτήστε τον ιατρό σας εάν ο τράχηλος έχει αφαιρεθεί (ολική υστερεκτομή) ή εάν έχει παραμείνει (υφολική υστερεκτομή). Εάν ο τράχηλος έχει αφαιρεθεί και δεν υπήρχε ιστορικό καρκίνου πριν την επέμβαση τότε πιθανόν δεν θα χρειαστεί να ξανακάνετε τεστ Παπανικολάου.   Χρειάζεται να γίνεται το τεστ Παπανικολάου εάν έχει προηγηθεί εμβολιασμός για τον HPV; Ναι, είναι απαραίτητο να κάνετε το τεστ Παπανικολάου ακόμη και εάν έχετε κάνει το εμβόλιο για τον ιό HPV.

Το εμβόλιο σας προστατεύει από μόλυνση από τους HPV ιούς (τύποι 16 και 18) που είναι υπεύθυνοι για τις περισσότερες περιπτώσεις καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Όμως δεν παρέχει προστασία από όλους τους επικίνδυνους τύπους του ιού. Ελαττώνει σημαντικά την πιθανότητα να νοσήσετε από καρκίνο του τραχήλου αλλά δεν την εξαλείφει εντελώς.

Επομένως για την πλήρη προστασία σας χρειάζεται να συνεχίσετε να κάνετε το τεστ Παπανικολάου.   Τι συμβαίνει αν το αποτέλεσμα του τεστ Παπανικολάου είναι παθολογικό; Πρέπει να γνωρίζετε ότι τα παθολογικά αποτελέσματα στο τεστ Παπανικολάου είναι ένα συνηθισμένο γεγονός. Αντιπροσωπεύουν ένα «αρχικό αποτέλεσμα» και στη συντριπτική τους πλειοψηφία δεν πρόκειται για περιπτώσεις καρκίνου. Εάν έχετε ένα παθολογικό αποτέλεσμα στο τεστ ο ιατρός θα σας ενημερώσει για τις ενέργειες και τις εξετάσεις που πρέπει να γίνουν για να διαπιστώσετε τι ακριβώς συμβαίνει.

Με γνώμονα λοιπόν την ηλικία σας και ανάλογα από τα αποτελέσματα του τεστ Παπανικολάου οι επιλογές που υπάρχουν είναι οι εξής:

Επανάληψη του τεστ Παπανικολάου σε 6 με 12 μήνες. Μερικές φορές στο τεστ μπορεί να αναδείξει κύτταρα με αλλοιώσεις οι οποίες δεν μπορούν ακριβώς να προσδιοριστούν (ASCUS). Εάν γίνει επανάληψη του τεστ σε λίγους μήνες συχνά ανακαλύπτουμε ότι τα κύτταρα αυτά επανήλθαν στο φυσιολογικό.

Το HPV DNA τεστ. Αυτό έχει αξία να γίνεται μετά την ηλικία των 30 ετών. Ανιχνεύει την παρουσία επικίνδυνων (ογκογόνων) τύπων ιών HPV στα κύτταρα του τραχήλου της μήτρας. Κολποσκόπηση. Με την εξέταση αυτή ο ιατρός ελέγχει τον τράχηλο της μήτρας με ένα όργανο που μοιάζει με μικροσκόπιο. Επιτρέπει τον έλεγχο του τραχήλου σε μεγέθυνση και με μεγάλη λεπτομέρεια.

Κατά την διάρκεια της εξέτασης μπορεί επίσης να πάρει ένα μικρό δείγμα ιστού από τον τράχηλο για εξέταση (βιοψία). Έτσι επιτυγχάνεται ακριβής διάγνωση της φύσεως των κυτταρικών αλλοιώσεων. Είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι ακόμη και αν εάν τα τελικά αποτελέσματα δείξουν προ-καρκινικά κύτταρα ή ακόμη και κακοήθεια σε αρχικό στάδιο, υπάρχει αποτελεσματική αντιμετώπιση. Η έγκαιρη αναγνώριση του προβλήματος επιτρέπει και την θεραπεία του στις περισσότερες περιπτώσεις.