Τι είναι ο τράχηλος της μήτρας? Ο τράχηλος είναι το κατώτερο μέρος της μήτρας και ενώνει τον κόλπο με την υπόλοιπη μήτρα. Βρίσκεται εντός της πυελικής κοιλότητας και κοντά στις ωοθήκες , την ουροδόχο κύστη και το ορθό.   Τι είναι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας? Είναι ο καρκίνος που εξορμάται από τον ιστό που επενδύει τον τράχηλο (επιθήλιο) και αν παραμείνει αδιάγνωστος, μπορεί να επεκταθεί σε γειτονικά όργανα και να δώσει απομακρυσμένες μεταστάσεις.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου του τραχήλου της μήτρας? Δηλαδή ποιες γυναίκες αναπτύσουν πιο συχνά αυτή τη μορφή καρκίνου? Είναι συχνότερος σε Αφροαμερικανές και Λατίνες, προκύπτει συχνότερα σε γυναίκες ηλικίας 35-45 ετών και η συχνότητα ανάπτυξης προκαρκινικών αλλοιώσεων αυξάνει με το κάπνισμα. Συνύπαρξη λοίμωξης από τον ιό HPV (που είναι ένας σεξουαλικά μεταδιδόμενος ιός) αυξάνει την πιθανότητα καρκίνου. Η ανάπτυξη καρκίνου του τραχήλου της μήτρας έχει ακόμη συσχετιστεί και με άλλα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα: χλαμύδια, γονόρροια, σύφιλη, AIDS, καθώς και με πρώιμη έναρξη σεξουαλικής δραστηριότητας και ύπαρξη πολλών ερωτικών συντρόφων. Η ύπαρξη ατομικού και οικογενειακού ιστορικού, οι πολλαπλές τελειόμηνες εγκυμοσύνες, η παχυσαρκία, δίαιτα χαμηλή σε φρούτα και λαχανικά και η μακρόχρονη χρήση αντισυλληπτικών δισκίων είναι επίσης επιβαρυντικοί παράγοντες. Επιβαρυντική για την κόρη είναι η χρήση διαιθυλστιλβεστρόλης (DES) από τη μητέρα της ασθενούς κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ενός ορμονικού σκευάσματος που χρησιμοποιείτο παλαιότερα. Είναι σημαντικό να τονισθεί ότι οι γυναίκες με χαμηλό εισόδημα και χαμηλές κοινωνικές δυνατότητες, που δεν έχουν πρόσβαση σε προληπτικό έλεγχο έχουν πιο αυξημένο κίνδυνο, από ότι γυναίκες των ανώτερων κοινωνικο-οικονομικων στρωμάτων.

Τι μπορεί να κάνει μια γυναίκα για να προλάβει ή να μειώσει τον κίνδυνο νόσησης από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας? 

➢ Ετήσιο Τεστ Παπανικολάου πάνω από τα 18 έτη ή και σε μικρότερη ηλικία , αν υπάρχει σεξουαλική δραστηριότητα.

➢ Διακοπή καπνίσματος

➢ Χρήση προφυλακτικού

➢ Εμβόλιο κατά του HPV

Πότε πρέπει να γίνεται το εμβόλιο κατά του ιού HPV και ποιες είναι οι παρενέργειές του? 

Από το 2007 στην Ελλάδα κυκλοφορεί το τετραδύναμο εμβόλιο έναντι του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) που περιέχει τους 4 πιο συχνούς τύπους του ιού (6,11,16,18).Το εμβόλιο χορηγείται σε 3 δόσεις σε συνολικό διάστημα 6 μηνών και έχει εισαχθεί στον υποχρεωτικό εμβολιασμό κοριτσιών 12-15 ετών και των κοριτσιών 15-26 ετών που δεν εμβολιάστηκαν στη συνιστώμενη χρονική περίοδο. Το εμβόλιο είναι απόλυτα ασφαλές καθώς δεν περιέχει ζωντανό ιό αλλά ιόμορφα σωματίδια που περιέχουν μόνο 1 πρωτεΐνη του ιού. Συνεπώς, το άτομο δεν μπορεί να νοσήσει. Οι μόνες παρενέργειες που έχουν καταγραφεί σε ένα μικρό ποσοστό ατόμων είναι τοπικός ερεθισμός στο σημείο της ένεσης και χαμηλός πυρετός, κάτι που παρατηρείται με όλα τα εμβόλια.

Ποια είναι τα στάδια του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας? Το πρώτο στάδιο ονομάζεται CIN1 και σημαίνει ότι τα κύτταρα του τραχήλου είναι ελαφρώς ανώμαλα. Η κατάσταση αυτή μπορεί να αναστραφεί χωρίς θεραπευτική παρέμβαση. Στο στάδιο CIN2 τα κύτταρα του τραχήλου μοιάζουν με καρκινικά χωρίς το στάδιο να θεωρείται καρκίνος. Τα ο τρίτο στάδιο (CIN III) είναι γνωστό ως καρκίνωμα in situ (ενδοεπιθηλιακό καρκίνωμα). Αν δεν θεραπευτεί, υπάρχει 50% πιθανότητα εξέλιξης σε διηθητικό καρκίνο.

Τι είναι το τεστ Παπανικολάου? Είναι μια πιο πολλή απλή και απαραίτητη δοκιμασία που χρησιμοποιείται για την ανακάλυψη παθολογικών κυττάρων του τραχήλου. Η καλύτερη χρονική στιγμή διενέργειας της εξέτασης είναι 10-15 μέρες μετά την έμμηνο ρύση. Μπορεί να γίνει στο ιατρείο ή σε νοσοκομείο, όπου ο γιατρός ΄’ξύνει’’ την επιφάνεια του τραχήλου με ειδικό εργαλείο και αποστέλλει τα κύτταρα για κυτταρολογική εξέταση.

Τι περιλαμβάνει η προετοιμασία για το τεστ Παπανικολάου? Το τεστ δεν διενεργείται κατά τη διάρκεια της εμμήνου ρύσεως. Πρέπει να αποφεύγεται ο ενδελεχής καθαρισμός της γεννητικής περιοχής, η χρήση ταμπόν και αντισυλληπτικών κρεμών 2 μέρες πριν την εξέταση, καθώς και η σεξουαλική επαφή 2 μέρες πριν την εξέταση.

Ποια είναι τα συμπτώματα του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας? Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας και οι προκαρκινικές αλλοιώσεις συνήθως δεν προκαλούν συμπτώματα, γι’ αυτό είναι απαραίτητη η πραγματοποίηση του τεστ Παπανικολάου ετησίως. Τα συμπτώματα εμφανίζονται όταν ο καρκίνος έχει διηθήσει βαθύτερα τμήματα του τραχήλου ή άλλα πυελικά όργανα και είναι: ανώμαλη κολπική έκκριση, κολπική αιμορραγία, δυσοσμία κολπικών εκκρίσεων, πόνος. Τα συμπτώματα αυτά δεν είναι ειδικά και μπορεί να οφείλονται σε άλλες παθήσεις. Η επίσκεψη στο γιατρό είναι απαραίτητη σε εμφάνιση των συμπτωμάτων.

Πώς διαγιγνώσκεται ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας? Η διάγνωση βασίζεται κυρίως στην κλινική εξέταση και στο τεστ Παπανικολάου. Αν κριθεί απαραίτητο, ο γιατρός μπορεί να ζητήσει επιπλέον γενετική εξέταση των ιών HPV για καθορισμού του τύπου του ιού, κολποσκόπηση, βιοψία και απεικονιστικό έλεγχο της κοιλιάς, συνήθως με αξονικό τομογράφο.

Ποια είναι η θεραπεία του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας? Η θεραπεία εξαρτάται από την επέκταση της νόσου. Σε περιορισμένη, μη διηθητική νόσο, η θεραπεία συνίσταται στην χειρουργική αφαίρεση της πάσχουσας περιοχής η οποία γίνεται με πολλές τεχνικές, όπως κωνοειδή εκτομή, χειρουργική με Laser, ηλεκτροχειρουργική αφαίρεση, κρυοχειρουργική και υστερεκτομή. Σε διηθητική νόσο απαιτείται ευρύτερη χειρουργική εξαίρεση, είτε απλή υστερεκτομή σε αρχικά στάδια της νόσου, με αφαίρεση του όγκου, του τραχήλου και της μήτρας, είτε ριζική υστερεκτομή σε προχωρημένη νόσο, με αφαίρεση του τραχήλου, της μήτρας, μέρος του κόλπου και περιοχικών λεμφαδένων. Συνήθως ακολουθεί ακτινοθεραπεία ή βραχυθεραπεία καθώς και χημειοθεραπεία, τα οποία συχνά συνδυάζονται λόγω συνεργικής δράσης μεταξύ τους.

Πόσο αποτελεσματική είναι η θεραπεία? Ανάλογα με το στάδιο και την επέκταση της νόσου, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι μια νόσος που θεραπεύεται σε πολλές περιπτώσεις, με συνδυασμό των κατάλληλων θεραπειών. Ενδεικτικά, η 5ετής επιβίωση είναι 92% για ασθενείς με τοπική νόσο, που είναι και το στάδιο στο οποιό διαγιγνώσκεται η πλειοψηφία των ασθενών (50%).

Σε τι συνίσταται η παρακολούθηση μετά τη θεραπεία? Στη διάρκεια του πρώτου χρόνου, οι ασθενείς πρέπει νε επισκέπτονται το γιατρό τους κάθε 3 μήνες για κλινική εξέταση και τεστ Παπανικολάου. Συμπληρωματικά, ο έλεγχος μπορεί να περιλαμβάνει ακτινογραφία θώρακα και αξονική τομογραφία. Μέχρι και 5 χρόνια μετά τη θεραπεία, οι ασθενείς θα πρέπει να ελέγχονται κάθε 6 μήνες. Με την πάροδο των 5 ετών, ο έλεγχος θα γίνεται σε ετήσια βάση.