Τι είναι ο καρκίνος του στομάχου; Ο καρκίνος του στομάχου είναι μια κακοήθης νόσος που προσβάλλει συνήθως άτομα ηλικίας 70 ετών κατά μέσο όρο, μπορεί όμως να εμφανιστεί και σε νεότερα άτομα. Ο καρκίνος αυτός προσβάλλει συχνότερα τους άνδρες από ότι τις γυναίκες. Ο καρκίνος του στομάχου είναι πιθανό, στα αρχικά του στάδια, να μην δημιουργεί συμπτώματα που να οδηγούν τον ασθενή στο γιατρό και συνεπώς η ασθένεια να βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο όταν γίνεται η διάγνωση.  

Πόσο συχνός είναι ο καρκίνος του στομάχου; Ο καρκίνος του στομάχου είναι σχετικά σπάνιος στις δυτικές χώρες συγκριτικά με τις Ασιατικές χώρες. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα δεδομένα για την Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι ο 5ος συχνότερος καρκίνος, άλλα λόγω της επιθετικότητάς του η 4η αιτία θανάτου από καρκίνο. Ευτυχώς, υπάρχουν ενδείξεις ότι η συχνότητά του ελαττώνεται τα τελευταία χρονια.

Ποια είναι τα συχνότερα σημεία και συμπτώματα του καρκίνου του στομάχου;

Ανορεξία

Δυσπεψία

Επιγαστραλγία

– Πόνος στην κοιλιά

Ακούσια ή απροσδόκητη απώλεια βάρους

Ανεξήγητη αναιμία Αίσθημα πληρότητας στο στομάχι (ακόμα και με λήψη μικρών ποσοτήτων φαγητού)

Ναυτία και εμετοί Αιματέμεση (εμετοί που περιέχουν αίμα) Μέλαινα (μαύρα κόπρανα λόγω αιμορραγίας στο στομάχι ή το ανώτερο πεπτικό σωλήνα)

Αδυναμία, καταβολή  

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου του στομάχου; Στις περισσότερες περιπτώσεις τα αίτια είναι πολλά και αδιευκρίνιστα. Συνήθως, συνυπάρχουν γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες. Οι κυριότεροι περιβαλλοντικοί παράγοντες που ενέχονται στον καρκίνο του στομάχου είναι οι εξής:

Δίαιτα υψηλή σε λαχανικά διατηρημένα με συντηρητικά, αλατισμένα ψάρια και καπνιστό κρέα

ς Κάπνισμα, κυρίως σε συνδυασμό με αλκοόλ

Παχυσαρκία

Χρόνια λοίμωξη στομάχου από το μικρόβιο

Ελικοβακτηρίδιο του Πυλωρού (Helicobacter pylori).

Ιστορικό προηγούμενου χειρουργείου στομάχου

Κακοήθης αναιμία και χρόνια ατροφική γαστρίτιδα

Αδενωματώδεις πολύποδες

Έκθεση σε ακτινοβολία

Τι πρέπει να κάνω εάν έχω κάποιο από τα ανωτέρω συμπτώματα, όπως πόνο; Είναι σημαντικό ασθενείς που έχουν κάποιο από τα πιο πάνω συμπτώματα όπως πόνο στην κοιλιά ή στο στομάχι που δεν οφείλεται σε κάποιο προφανές αίτιο, να μην παίρνουν φάρμακα μόνοι τους χωρίς να συμβουλεύονται το γιατρό τους. Πράγματι πολλοί άνθρωποι μετά από μια πρώτη διάγνωση γαστρίτιδας ή έλκους, αποκτούν τη συνήθεια να παίρνουν διάφορα φάρμακα από μόνοι τους χωρίς να επισκεφτούν ξανά το γιατρό τους. Είναι όμως δυνατόν τα επιμένοντα ή επαναλαμβανόμενα συμπτώματα να οφείλονται σε κάτι διαφορετικό. Ο γιατρός σας μπορεί να κρίνει ότι επιβάλλεται γαστροσκόπηση που θα δείξει το πραγματικό αίτιο. Η εξέταση αυτή μπορεί έγκαιρα να βρει εάν υπάρχει, καρκίνος στο στομάχι. Η λήψη φαρμάκων χωρίς ιατρική συμβουλή από τους ασθενείς για πόνους στο στομάχι και στην κοιλιά, είναι αιτία απώλειας πολύτιμου χρόνου για να τεθεί η διάγνωση καρκίνου στο στομάχι.

Με ποιες εξετάσεις διαγιγνώσκεται ο καρκίνος του στομάχου; Ο γιατρός στις περιπτώσεις που υποψιάζεται ότι υπάρχει καρκίνος στο στομάχι εκτός από το ιστορικό και την κλινική εξέταση, μπορεί να ζητήσει γενική εξέταση αίματος για να διαπιστώσει εάν υπάρχει αναιμία. Επίσης η εξέταση κοπράνων μπορεί να δείξει εάν υπάρχει ή όχι αίμα σε αυτά (λανθάνουσα μορφή ή μέλαινα κένωση). Η γαστροσκόπηση από το γαστρεντερολόγο, επιτρέπει την εξέταση του εσωτερικού του στομαχιού και του δωδεκαδάκτυλου καθώς και την λήψη βιοψίας από ύποπτες βλάβες. Οι απεικονιστικές εξετάσεις όπως η αξονική τομογραφία και λιγότερο η μαγνητική τομογραφία μπορούν να συμβάλουν στη διάγνωση. Άλλες πιο παλιές μέθοδοι όπως οι ακτινογραφίες μετά από βαριούχο γεύμα και υπερηχογράφημα κοιλίας δεν χρησιμοποιούνται ιδιαίτερα σήμερα, αλλά ενίοτε μπορεί να ζητηθούν. Επιπλέον, άλλες μοντέρνες εξετάσεις όπως η τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίου (PET scan) και το ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα (endoscopic ultrasound, EUS) μπορούν να συμβάλλουν στην διάγνωση και σταδιοποίηση (έκταση) της νόσου. Ειδικές εξετάσεις αίματος όπως οι καρκινικοί δείκτες CA 19-9 και CEA μπορούν να συμβάλλουν στη διάγνωση όπως και την παρακολούθηση της νόσου.

Η ιστολογική εξέταση τελικά θα τεκμηριώσει την ύπαρξη ή όχι καρκίνου στο στομάχι. Πως σταδιοποιείται ο καρκίνος του στομάχου; Μετά την διενέργεια των πιο πάνω εξετάσεων (ενδοσκόπηση, βιοψία, αξονικές τομογραφίες, EUS, PET) υπάρχει μια αδρή εντύπωση σχετικά με την έκταση του νοσήματος. Σταδιοποίηση της νόσου είναι ακριβώς ο όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει την έκταση του νοσήματος. Το συχνότερο σύστημα σταδιοποίησης είναι το ΤΝΜ (Tumour-Node-Metastasis), το οποίο περιγράφει το μέγεθος και την έκταση της πρωτοπαθούς εστίας, πιθανή προσβολή λεμφαδένων καθώς και την ύπαρξη ή μη απομακρυσμένων μεταστάσεων. Αναλόγως των παραπάνω ο καρκίνος του στομάχου κατηγοριοποιείται σε τέσσερα στάδια, από Ι έως IV. Ασθενείς με στάδιο Ι, έχουν όγκο πολύ περιορισμένο και επιφανειακό, ενώ ασθενείς σταδίου IV έχουν όγκο με απομακρυσμένες μεταστάσεις. Συχνά, για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την έκταση του νοσήματος διενεργείται ερευνητική λαπαροτομία, που είναι μια σχετικά εύκολη χειρουργική εξέταση της κοιλιάς για έλεγχο του εσωτερικού τοιχώματός της (περιτοναίου), καθώς εκεί συχνά ανευρίσκονται μικροσκοπικές μεταστάσεις που δεν φαίνονται με τις υπόλοιπες μεθόδους.

Πώς αντιμετωπίζεται ο καρκίνος του στομάχου; Η αντιμετώπιση εξαρτάται από το στάδιο του νοσήματος. Η χειρουργική επέμβαση είναι η κυριότερη θεραπεία για την αντιμετώπιση του πρώιμου καρκίνου του στομαχιού (στάδιο Ι). Ανάλογα με την κλινική παρουσίαση και την θέση του όγκου στο στομάχι θα αποφασιστεί το είδος της γαστρεκτομής που θα πραγματοποιηθεί. Η χημειοθεραπεία και η ακτινοθεραπεία, μπορούν συμπληρωματικά μετά το χειρουργείο να βοηθήσουν, σε επιλεγμένες περιπτώσεις εξατομικευμένα. Στις περιπτώσεις που ο καρκίνος έχει εισβάλλει στο τοίχωμα του στομάχου (στάδιο ΙΙ) ή τους τοπικούς λεμφαδένες (στάδιο ΙΙΙ), περιεγχειρητική χημειοθεραπεία έχει βρεθεί να βελτιώνει τα αποτελέσματα του χειρουργείου. Εάν η χειρουργική επέμβαση δεν μπορεί να προσφέρει ίαση και ο καρκίνος είναι προχωρημένος, η ανακουφιστική χημειοθεραπεία μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα, την ποιότητα ζωής και να επιμηκύνει την επιβίωση.

Πως ελέγχουμε τα αποτελέσματα της θεραπείας; Μερικές εβδομάδες μετά την χειρουργική εξαίρεση του καρκίνου, ο ιατρός θα σας ζητήσει να κάνετε νέες εξετάσεις αίματος και αξονική τομογραφία κοιλίας ώστε να βεβαιωθεί η επιτυχής αφαίρεση του καρκίνου. Εάν υποβάλλεστε σε χημειοθεραπεία για προχωρημένο καρκίνο τότε κάθε 2 με 3 μήνες, θα υποβάλλεστε σε αξονικές τομογραφίες και εξέταση καρκινικών δεικτών για έλεγχο της ανταπόκρισης στην θεραπεία.

Τι κάνω μετά το τέλος των θεραπειών; Οι ασθενείς με καρκίνο του στομάχου θα πρέπει να βρίσκονται υπό τακτική παρακολούθηση μετά το τέλος της θεραπείας τους για εξέταση και έλεγχο των απαιτούμενων εξετάσεων αίματος και των αξονικών τομογραφιών όταν αυτές ζητούνται. Στην περίπτωση ριζικής θεραπείας, η παρακολούθηση θα διαρκεί για τουλάχιστον 5 χρόνια, αρχικά κάθε λίγους (3-6) μήνες και σταδιακά σε πιο αραιά διαστήματα.

Μπορεί να επανέλθει ο καρκίνος; Αυτή είναι μια πιθανότητα κυρίως για τους καρκίνους όπου ήταν τοπικά προχωρημένοι ή είχαν προσβάλλει τοπικά τους λεμφαδένες. Αυτός ο λόγος καθιστά την τακτική και στενή παρακολούθηση από τους θεράποντες ιατρούς επιτακτική.

Ποια είναι η πρόγνωση του καρκίνου του στομάχου; Αυτή εξαρτάται από το στάδιο της νόσου. Επίσης, η πρόγνωση αναφέρεται στον μέσο όρο των ασθενών και μπορεί να μην ισχύει για κάποιο συγκεκριμένο ασθενή. Γενικά λοιπόν, όταν ο όγκος είναι περιορισμένος και επιφανειακός (στάδιο Ι) τότε η πιθανότητα 5ους επιβίωσης, δηλαδή ίασης, υπερβαίνει το 60%, στο στάδιο ΙΙ κυμαίνεται μεταξύ 30-40% και στο στάδιο ΙΙΙ μεταξύ 10-20%. Ασθενείς με προχωρημένο καρκίνο (στάδιο IV) είναι απίθανο να ιαθούν και καταλήγουν συνήθως από την νόσο τους.