Τι είναι ο οισοφάγος; Ο οισοφάγος είναι ένα σωληνοειδές όργανο, που ενώνει το στόμα με το στομάχι μας, από το οποίο μεταφέρεται το φαγητό και τα υγρά που καταναλώνουμε. Αποτελείται από βλεννογόνο και λείους μύες, και έχει μήκος περίπου 30 εκατοστά.  

Τι είναι ο καρκίνος του οισοφάγου; Είναι ο καρκίνος που αναπτύσσεται σε κάποιο σημείο του οισοφάγου και είναι δύο τύπων ανάλογα με το ύψος του οισοφάγου που βρίσκεται, το αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου και το καρκίνωμα από πλακώδη κύτταρα (επιθηλιακό).

• Το αδενοκαρκίνωμα ανευρίσκεται συνήθως στο κατώτερο τριτημόριο του οισοφάγου και συμπεριφέρεται όπως ο καρκίνος του στομάχου, γι’αυτό και η διάγνωση, η σταδιοποίηση και η θεραπεία του είναι ίδια με αυτή του καρκίνου του στομάχου. Το αδενοκαρκίνωμα σχετίζεται με τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση και τον οισοφάγο τύπου Barrett’s. Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση εάν αφεθεί χωρίς θεραπεία προκαλεί βλάβες στον οισοφάγο. Το γαστρικό περιεχόμενο είναι τοξικό για τον οισοφάγο και μετατρέπει το πλακώδες επιθήλιο σε αδενοειδές. Τα κύτταρα αυτά μπορούν, εάν δεν αντιμετωπισθεί η παλινδρόμηση να προκαλέσουν αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου. Το αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου παρουσιάζει παγκοσμίως μια δραματική αύξηση. Η αύξηση των περιστατικών αδενοκαρκινώματος του οισοφάγου έχει σχέση με το σύγχρονο τρόπο ζωής και διατροφής και τη μάστιγα της παχυσαρκίας.

• Το καρκίνωμα από πλακώδη κύτταρα σχετίζεται με το κάπνισμα και την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, και ανευρίσκεται συνήθως στα ανώτερα δύο τριτημόρια του οργάνου. Είναι ο πιο συνηθισμένος τύπος στις αναπτυσσόμενες, Ασιατικές και Ανατολικές χώρες.

Ποιοι είναι οι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο για καρκίνο του οισοφάγου;

• Άρρεν φύλο • Ηλικία (>65 ετών)

• Κάπνισμα

• Αλκοόλ

• Παχυσαρκία

• Κακή διατροφή, ιδιαίτερα η διατροφή που είναι φτωχή σε φρούτα και λαχανικά και η έλλειψη βιταμινών

• Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση και ο οισοφάγος τύπου Barrett’s

• Λοίμωξη από ιο ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV)

• Ιστορικό αχαλασίας οισοφάγου και συνδρόμου Plummer-Vinson (δυσφαγία-οισοφαγικός δακτύλιος-σιδηροπενική αναιμία)

Σημεία και συμπτώματα Ο καρκίνος οισοφάγου είναι πιθανό να μην προκαλεί σημεία ή συμπτώματα παρά μόνο σε προχωρημένο στάδιο. Τα συχνότερα σημεία και συμπτώματα είναι τα εξής:

• Δυσφαγία (δυσκολία κατάποσης) σε στερεά αρχικά αλλά ίσως και σε υγρά

• Οδυνοφαγία (πόνος στην κατάποση)

• Απώλεια βάρους

• Ανορεξία

• Καταβολή

• Πόνος στο θώρακα (με αντανάκλαση μπροστά ή πίσω)

• Λοίμωξη αναπνευστικού (από εισρόφηση)

• Βράγχος φωνής

• Λεμφαδενοπάθεια

Με ποιες εξετάσεις διαγιγνώσκεται ο καρκίνος του οισοφάγου; Το ιστορικό και η κλινική εξέταση από το γιατρό είναι τα βασικά και απαραίτητα για την απόφαση διενέργειας περαιτέρω εξετάσεων. Σε περίπτωση που ο γιατρός υποψιάζεται σοβαρή πάθηση στον οισοφάγο μπορεί να ζητήσει τη διενέργεια των ακολούθων εξετάσεων:

• Οισοφαγογαστροσκόπηση και βιοψία κατά τη διάρκεια της ενδοσκόπησης

• Βαριούχο γεύμα με ακτινογραφίες του οισοφάγου και του άνω πεπτικού συστήματος που επιτρέπει την ανάδειξη ανωμαλιών στον οισοφάγο και στο στομάχι • Ακτινογραφία θώρακα • Αξονική τομογραφία (CT scan)

• Μαγνητική τομογραφία (MRI) • Ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα (EUS) που μπορεί να δείξει το ακριβές βάθος του όγκου

• Τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (PET scan)

• Εξετάσεις αίματος

Πώς αντιμετωπίζεται ο καρκίνος του οισοφάγου; Η αντιμετώπιση εξαρτάται από το στάδιο του νοσήματος, από τον τύπο (αδενοκαρκίνωμα ή πλακώδες) και από την θέση του όγκου. Η σταδιοποίηση ακολουθεί τις αρχές του ΤΝΜ (Tumour-Node-Metastasis) συστήματος, το οποίο περιγράφει το μέγεθος και την έκταση της πρωτοπαθούς εστίας, πιθανή προσβολή λεμφαδένων καθώς και την ύπαρξη ή μη απομακρυσμένων μεταστάσεων. Αναλόγως των ανωτέρω ο καρκίνος του οισοφάγου διακρίνεται σε τέσσερα στάδια, από Ι έως IV. Ασθενείς με στάδιο Ι, έχουν όγκο πολύ περιορισμένο και επιφανειακό, ασθενείς σταδίου ΙΙ και ΙΙΙ έχουν όγκο που διηθεί το τοίχωμα του οργάνου ή τους λεμφαδένες αντίστοιχα, ενώ ασθενείς σταδίου IV έχουν όγκο με απομακρυσμένες μεταστάσεις.

• Ασθενείς με καρκίνωμα από πλακώδη κύτταρα, στα ανώτερα 2/3 του οισοφάγου, σταδίου ΙΙ και ΙΙΙ χρήζουν ριζικής θεραπείας με συνδυασμό χημειοθεραπείας και ακτινοθεραπείας. Ασθενείς σταδίου IV πρέπει να θεραπεύονται με χημειοθεραπεία, αφήνοντας την ακτινοθεραπεία μόνο για περιπτώσεις ελέγχου επίμονων συμπτωμάτων, κυρίως πόνου, σημαντικής δυσφαγίας ή αιμορραγίας. Όσον αφορά τους ασθενείς σταδίου Ι, οι επιλογές βρίσκονται μεταξύ χειρουργικής εξαίρεσης (οισοφαγεκτομή) ή ενδοσκοπικής τοπικά αφαίρεσης. Αυτό εξατομικεύεται αναλόγως του μεγέθους και της έκτασης του όγκου καθώς και της φυσικής κατάστασης του ασθενούς.

• Η θεραπεία του αδενοκαρκινώματος του οισοφάγου, στο κατώτερο τριτημόριο, είναι ίδια με τον καρκίνο του στομάχου. Δηλαδή, η χειρουργική επέμβαση είναι η ενδεδειγμένη θεραπεία για την αντιμετώπιση του πρώιμου καρκίνου (στάδιο Ι), με τη χημειοθεραπεία και την ακτινοθεραπεία να μπορούν να βοηθήσουν συμπληρωματικά μετά το χειρουργείο, σε επιλεγμένες μόνο περιπτώσεις. Στις περιπτώσεις που ο καρκίνος έχει εισβάλλει στο τοίχωμα του οισοφάγου (στάδιο ΙΙ) ή τους τοπικούς λεμφαδένες (στάδιο ΙΙΙ), περιεγχειρητική χημειοθεραπεία έχει βρεθεί να βελτιώνει τα αποτελέσματα του χειρουργείου. Εάν η χειρουργική επέμβαση δεν μπορεί να προσφέρει ίαση και ο καρκίνος είναι προχωρημένος, η ανακουφιστική χημειοθεραπεία μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα, την ποιότητα ζωής και να επιμηκύνει την επιβίωση.

Πως ελέγχουμε τα αποτελέσματα της θεραπείας; Μερικές εβδομάδες μετά την χειρουργική εξαίρεση του καρκίνου ή την ριζική χημειο-ακτινοθεραπεία, ο ιατρός θα σας ζητήσει να κάνετε νέες εξετάσεις αίματος και αξονική τομογραφία ώστε να βεβαιωθεί η επιτυχής αφαίρεση του καρκίνου. Εάν υποβάλλεστε σε χημειοθεραπεία για προχωρημένο καρκίνο τότε κάθε 2 με 3 μήνες, θα υποβάλλεστε σε αξονικές τομογραφίες για έλεγχο της ανταπόκρισης στην θεραπεία. Τι κάνω μετά το τέλος των θεραπειών; Οι ασθενείς με καρκίνο του οισοφάγου θα πρέπει να βρίσκονται υπό τακτική παρακολούθηση μετά το τέλος της θεραπείας τους για εξέταση και έλεγχο των απαιτούμενων εξετάσεων αίματος και των αξονικών τομογραφιών όταν αυτές ζητούνται. Στην περίπτωση ριζικής θεραπείας, η παρακολούθηση θα διαρκεί για τουλάχιστον 5 χρόνια, αρχικά κάθε λίγους (3-6) μήνες και σταδιακά σε πιο αραιά διαστήματα.

Μπορεί να επανέλθει ο καρκίνος; Αυτή είναι μια πιθανότητα κυρίως για τους καρκίνους όπου ήταν τοπικά προχωρημένοι ή είχαν προσβάλλει τοπικά τους λεμφαδένες. Αυτός ο λόγος καθιστά την τακτική και στενή παρακολούθηση από τους θεράποντες ιατρούς επιτακτική. Ποια είναι η πρόγνωση του καρκίνου του οισοφάγου; Αυτή εξαρτάται από το στάδιο της νόσου. Επίσης, η πρόγνωση αναφέρεται στον μέσο όρο των ασθενών και μπορεί να μην ισχύει για κάποιο συγκεκριμένο ασθενή. Γενικά ο καρκίνος αυτός είναι επιθετικός αλλά όταν ο όγκος είναι περιορισμένος και επιφανειακός (στάδιο Ι) τότε η πιθανότητα 5ους επιβίωσης, δηλαδή ίασης, υπερβαίνει το 50%, ενώ στο στάδιο ΙΙ κυμαίνεται μεταξύ 30-40% και στο στάδιο ΙΙΙ περίπου