1. Τι είναι ο εγκέφαλος? Ο εγκέφαλος είναι μέρος του κεντρικού νευρικού συστήματος του ανθρώπου που βρίσκεται μέσα στο κρανίο. Ελέγχει τη σκέψη, τα συναισθήματα, τη μνήμη, την προσωπικότητα, τον τρόπο που περπατάμε και μιλάμε. Είναι υπεύθυνος για τις αισθήσεις μας (ακοή, όσφρηση, γεύση, αφή όραση). Επίσης, κατευθύνει ενέργειες που κάνει το σώμα χωρίς να τις σκεφτόμαστε, όπως είναι η αναπνοή και η καρδιακή λειτουργία. Αποτελείται από 3 βασικά τμήματα: τα εγκεφαλικά ημισφαίρια, την παρεγκεφαλίδα και το στέλεχος.  

2. Τι είναι όγκος του εγκεφάλου? Ο όγκος του εγκεφάλου είναι μια ανώμαλη μάζα ιστού που αποτελείται από κύτταρα που μεγαλώνουν και πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα. Ο όγκος αναπτύσσεται μέσα στο κρανίο και παρεμποδίζει τη λειτουργία του εγκεφάλου. Μπορεί να προκαλέσει βλάβη αυξάνοντας την πίεση μέσα στον εγκέφαλο ή σπρώχνοντας τον εγκέφαλο πάνω στα οστά του κρανίου ή καταστρέφοντας υγιή νεύρα που βρίσκονται κοντά στον όγκο.

3. Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα σε έναν πρωτοπαθή και έναν δευτεροπαθή (μεταστατικό) όγκο εγκεφάλου? Ο πρωτοπαθής όγκος εγκεφάλου είναι ένας όγκος που αποτελείται από κύτταρα που ήδη υπήρχαν φυσιολογικά στον εγκέφαλο και που άρχισαν να πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα. Ο δευτεροπαθής ή μεταστατικός όγκος εγκεφάλου μπορεί να εμφανιστεί όταν υπάρχει καρκίνος σε κάποιο άλλο όργανο του σώματος, συνήθως στον πνεύμονα, στο μαστό ή στο δέρμα. Καρκινικά κύτταρα από τον αρχικό (πρωτοπαθή) όγκο μπορούν να φτάσουν στον εγκέφαλο μέσω του αίματος και να σχηματίσουν εκεί μια νέα βλάβη (μετάσταση).

4. Ποια είναι τα είδη πρωτοπαθών εγκεφαλικών όγκων? Οι πρωτοπαθείς όγκοι εγκεφάλου ταξινομούνται σύμφωνα με το είδος των εγκεφαλικών κυττάρων από τα οποία προέρχονται. Στους ενήλικες τα πιο συχνά είδη είναι: το μηνιγγίωμα, το αστροκύττωμα (εδώ ανήκουν το γλοιώμα και το πλεοιόμορφο γλοιοβλάστωμα) και το ολιγοδενδρογλοίωμα. Η διάγνωση του κάθε είδους γίνεται κυρίως με βιοψία.

5. Είναι όλοι οι όγκοι του εγκεφάλου καρκίνος? Όχι, δεν είναι όλοι οι όγκοι εγκεφάλου καρκίνος. Μπορεί να είναι όγκοι καλοήθεις ή κακοήθεις (καρκίνος). Οι καλοήθεις όγκοι μπορούν κατά κανόνα να αφαιρεθούν χειρουργικά και σπάνια ξαναεμφανίζονται. Δεν μεταναστεύουν σε άλλα μέρη του σώματος, μπορεί όμως να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα υγείας αν πιέζουν σημαντικά μέρη του εγκεφάλου. Ορισμένοι καλοήθεις όγκοι μπορεί αργότερα να γίνουν κακοήθεις αν δεν αφαιρεθούν. Οι κακοήθεις όγκοι αναπτύσσονται πιο γρήγορα και καταστρέφουν την γύρω περιοχή του εγκεφάλου. Οι δευτεροπαθείς όγκοι του εγκεφάλου είναι πάντα καρκίνος.

6. Ποια είναι τα αίτια που προκαλούν καρκίνο του εγκεφάλου? Ποιοι παράγοντες αυξάνουν την πιθανότητα να εμφανίσει κάποιος όγκο εγκεφάλου? Τα αίτια εμφάνισης ενός όγκου εγκεφάλου δεν είναι γνωστά. Δεν είναι μεταδοτική νόσος (δεν «κολλάει» από άτομο σε άτομο). Οι όγκοι εγκεφάλου μπορούν να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε ηλικία αλλά είναι πιο συχνοί σε παιδιά 3-12 ετών και σε ενήλικες 40-70 ετών. Έχει βρεθεί ότι κάποιοι παράγοντες αυξάνουν τον κίνδυνο, όπως η έκθεση σε μεγάλες δόσεις ιονίζουσας ακτινοβολίας. Επίσης, έχουν ενοχοποιηθεί η εργασία σε διυλιστήρια πετρελαίου, σε επεξεργασία πλαστικών και φαρμάκων. Δεν πιστεύεται ότι τραύματα στο κεφάλι σχετίζονται με την εμφάνιση όγκων αργότερα. Σπάνια, οι όγκοι μπορούν να εμφανιστούν σε περισσότερα από ένα μέλη της ίδιας οικογένειας αλλά ακόμη δεν έχει διευκρινιστεί κατά πόσο παίζει ρόλο η κληρονομικότητα.

7. Τα κινητά τηλέφωνα προκαλούν όγκο στον εγκέφαλο? Υπάρχει σημαντική έρευνα και βιβλιογραφία πάνω στο θέμα, αλλά όχι μια οριστική απάντηση. Αν και υπάρχουν πολλές ενδείξεις για τις βλαβερές συνέπειές τους σε πειραματόζωα, δεν έχει αποδειχθεί η ανάπτυξη καρκίνου εγκεφάλου σε ανθρώπους από την εκτεταμένη χρήση κινητών τηλεφώνων. Αν και έχει αποδειχθεί ότι η χρήση συσκευών κινητής τηλεφωνίας εμπλέκεται σε τροχαία ατυχήματα, το θέμα παραμένει ανοιχτό για τον καρκίνο.

8. Ποια είναι τα συνηθέστερα συμπτώματα ενός όγκου εγκεφάλου? Τα συμπτώματα εξαρτώνται από τη θέση, το μέγεθος και το είδος του όγκου. Τα συνηθέστερα συμπτώματα είναι:

➢ πονοκέφαλος, που συνήθως είναι χειρότερος τις πρωινές ώρες

➢ ναυτία, έμετος, που είναι συνήθως χειρότερα τις πρωινές ώρες

➢ μουδιάσματα σε χέρια ή πόδια ➢ πρόβλημα στο περπάτημα και στην ισορροπία

➢ διαταραχές της μνήμης, της ομιλίας, της όρασης, της ακοής

➢ αλλαγή στη διάθεση και στον χαρακτήρα

➢ αδυναμία συγκέντρωσης και σύγχυση

➢ μυικοί σπασμοί-επιληπτικές κρίσεις

Τα παραπάνω συμπτώματα δεν είναι ειδικά για όγκο στον εγκέφαλο. Μπορούν να προκληθούν και από πολλές άλλες παθήσεις. Αν έχετε κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα, επικοινωνήστε με τον γιατρό σας για να βρεθεί το ακριβές αίτιο.

9. Πώς γίνεται η διάγνωση ενός όγκου του εγκεφάλου? Καταρχήν, ο οικογενειακός ιατρός ή ο παθολόγος θα εξετάσει το άτομο κάνοντας μια πλήρη εξέταση του νευρικού συστήματος. Αν υπάρχει κάποιο εύρημα, θα παραπέμψει το άτομο σε νευρολόγο και θα ζητήσει αξονική τομογραφία ή μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου. Και οι δύο αυτές εξετάσεις είναι μέθοδοι με τις οποίες «φωτογραφίζουμε» τον εγκέφαλο και βλέπουμε αν υπάρχουν βλάβες. Ο ασθενής μπορεί αργότερα να υποβληθεί σε εξετάσεις για να διαπιστωθεί εάν υπάρχουν νεοπλασματικές εστίες οπουδήποτε αλλού στο σώμα. Αν υπάρχει αμφιβολία, μπορεί να γίνει στερεοτακτική βιοψία, δηλαδή να ανοιχτεί χειρουργικά μία μικρή τρύπα στο κρανίο για να ληφθεί ένα μικρό δείγμα από τον όγκο.

10. Ποια είναι η θεραπεία ενός όγκου του εγκεφάλου? Ανάλογα με το είδος, την εντόπιση, το μέγεθος του όγκου και τη γενικότερη κατάσταση του ασθενούς, επιλέγεται να γίνει χειρουργείο, ακτινοθεραπεία, χημειοθεραπεία ή συνδυασμοί αυτών. Αν ο όγκος είναι μικρού μεγέθους, υπάρχει η δυνατότητα της στερεοτακτικής ακτινοχειρουργικής, μέθοδος με την οποία δίνονται μεγάλες δόσεις ακτινοβολίας σε πολύ μικρή περιοχή. Τα αποτελέσματα είναι ανάλογα με αυτά χειρουργείου μεγάλης ακρίβειας με πολύ λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες.

11. Ποια είναι η πρόγνωση? Η πορεία ενός ασθενούς εξαρτάται από το είδος του όγκου (τον ιστολογικό τύπο δηλαδή) και από την έκταση της βλάβης (το στάδιο). Για παράδειγμα, στα μηνιγγιώματα η πρόγνωση είναι εξαιρετική και συνήθως ο ασθενής θεραπεύεται πλήρως μετά την αφαίρεση του όγκου. Σε όγκους όπως το πλειόμορφο γλοιοβλάστωμα, η πρόγνωση δεν είναι τόσο καλή, όπως επίσης και όταν πρόκειται για μεταστατικό όγκο από καρκίνο άλλου οργάνου.

12. Είναι κληρονομικό νόσημα? Κάποιες έρευνες έχουν δείξει ότι υπάρχουν οικογένειες όπου πάσχουν περισσότερα από ένα μέλη. Ωστόσο, δεν έχουν βρεθεί συγκεκριμένα γονίδια που είναι υπεύθυνα ούτε μπορούμε να προβλέψουμε αν τα παιδιά ενός ασθενούς θα εμφανίσουν και αυτά όγκο εγκεφάλου.