Τι είναι και που βρίσκονται οι ωοθήκες? Οι ωοθήκες είναι το αναπαραγωγικό όργανο της γυναίκας και παράγουν τα ωάρια και τις θηλυκές ορμόνες. Υπάρχουν 2 ωοθήκες και βρίσκονται πάνω από τη μήτρα με την οποία συνδέονται με τις 2 σάλπιγγες. Εντοπίζονται κάτω και εκατέρωθεν του ομφαλού.  

Τι είναι ο καρκίνος των ωοθηκών? Ο καρκίνος των ωοθηκών είναι η ανάπτυξη ενός κακοήθους όγκου των ωοθηκών που σε αντίθεση με τους καλοήθεις όγκους, έχει τη δυνατότητα μετάστασης και σε άλλα όργανα του σώματος, όπως στους λεμφαδένες, στους πνεύμονες, στο ήπαρ στο περιτόναιο και λιγότερο συχνά και σε άλλα όργανα.

Πόσο συχνός και πόσο επικίνδυνος είναι ο καρκίνος των ωοθηκών? Ο καρκίνος των ωοθηκών η πέμπτη σε συχνότητα μορφή κακοήθειας στις γυναίκες μετά από τον καρκίνο του μαστού, του πνεύμονα, του εντέρου και της μήτρας. Συνολικά, περίπου 1 γυναίκα στις 50 θα αναπτύξει καρκίνο των ωοθηκών στη διάρκεια της ζωής της. Είναι όμως ο καρκίνος που προκαλεί περισσότερους θανάτους από ότι οι υπόλοιποι καρκίνοι του αναπαραγωγικού συστήματος της γυναίκας.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου? Οι παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου των ωοθηκών είναι οι εξής:

➢ Κληρονομικές γενετικές μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA1 KAI BRCA2, που σχετίζονται επίσης με την ανάπτυξη καρκίνου του μαστού

➢ Το γενετικό σύνδρομο HNPCC που σχετίζεται με τον καρκίνο του παχέος εντέρου, του ενδομητρίου, του στομάχου και των ωοθηκών.

➢ Οικογενειακό ιστορικό (κληρονομικότητα) : μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο έως 15%.

➢ Αυξημένη ηλικία: ο καρκίνος των ωοθηκών είναι συχνότερος σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση, ιδίως μετά τα 70 έτη.

➢ Τεκνοποίηση : άτεκνες και μη γόνιμες γυναίκες έχουν υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου των ωοθηκών. Η χρήση αντισυλληπτικών δισκίων μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο, ανάλογα με τα χρόνια χρήσης

. ➢ Θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης : δεν είναι πλήρως αποδεδειγμένη η συσχέτιση αλλά φαίνεται πως ο κίνδυνος καρκίνου είναι αυξημένος σε γυναίκες που κάνουν χρήση οιστρογόνων για μεγάλο χρονικό διάστημα.

➢ Παχυσαρκία : αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου και τη δημιουργία επιθετικότερων μορφών καρκίνου.

Με βάση τα ανωτέρω υπάρχει πρόληψη για τον καρκίνο των ωοθηκών? Ο θηλασμός, η χρήση αντισυλληπτικών δισκίων και η τεκνοποίηση φαίνεται να μειώνουν τον κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου των ωοθηκών. Μικρότερος ήταν επίσης ο κίνδυνος και σε υστερεκτομημένες γυναίκες για άλλη αιτία. Η άσκηση και η διατήρηση του βάρους σε χαμηλά επίπεδα συμβάλλουν επίσης στην πρόληψη. Σε γυναίκες με κληρονομικό και οικογενειακό ιστορικό, η προφυλακτική ωοθηκεκτομή φάνηκε να μειώνει συχνά, αλλά όχι πάντα, την πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου. Η μέτρηση του CA-125 στο αίμα και το ενδοκολπικό υπερηχογράφημα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως μέθοδοι πρώιμης ανίχνευσης αυτού του καρκίνου.

Ποιά είναι τα συμπτώματα του καρκίνου των ωοθηκών? Υπάρχουν λίγα και μη ειδικά συμπτώματα που ομοιάζουν με άλλες καλοήθεις παθήσεις. Τα πιο συχνά συμπτώματα είναι:

➢ Αίσθημα κοιλιακής διάτασης, πίεσης και μετεωρισμού (φουσκώματος)

➢ Επίμονη δυσπεψία, αέρια ή ναυτία

➢ Αίσθημα για επείγουσα ούρηση και συχνουρία

➢ Ανεξήγητη δυσκοιλιότητα

➢ Αίσθημα κόπωσης, ανορεξία, απώλεια βάρους

➢ Πόνος χαμηλά στη μέση και στην κατώτερη κοιλιακή χώρα

➢ Πόνος κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής (δυσπαρεύνια)

➢ Αλλαγές στην εμμηνορυσία

Πώς γίνεται η διάγνωση? Σε υποψία καρκίνου των ωοθηκών γίνεται αρχικά ένας υπερηχογραφικός έλεγχος της κοιλιάς (υπερηβικά και ενδοκολπικά). Ακολουθεί η μέτρηση του καρκινικού αντιγόνου CA125 στο αίμα. Αν και οι δύο εξετάσεις αποβούν θετικές ακολουθούν αξονικές τομογραφίες και χειρουργική αφαίρεση για την οριστικοποίηση της διάγνωσης.

Ποια είναι τα στάδια της νόσου? Στάδιο I: ο όγκος περιορίζεται στην ωοθήκη (ή και στις 2 ωοθήκες). Στάδιο II : ο όγκος έχει επεκταθεί και σε άλλα γειτονικά όργανα όπως στη μήτρα, στις σάλπιγγες, στο έντερο, στην ουροδόχο κύστη, εντός της πυελικής κοιλότητας. Στάδιο III : ο όγκος έχει επεκταθεί στο περιτόναιο (ιστός που καλύπτει τα όργανα της κοιλιάς) ή στους γειτονικούς λεμφαδένες. Στάδιο IV : ο όγκος έχει δώσει μεταστάσεις σε μακρινά όργανα (πνεύμονες, ήπαρ κ.α.)

Ποια είναι η θεραπεία του καρκίνου των ωοθηκών? Η θεραπεία εξαρτάται από την ηλικία και το στάδιο της νόσου. Σε νέες γυναίκες που βρίσκονται σε αρχικό στάδιο, η περιορισμένη χειρουργική θεραπεία είναι η ενδεικνυόμενη , με σκοπό τη διατήρηση της γονιμότητας της γυναίκας. Σε πιο ηλικιωμένες γυναίκες και σε πιο προχωρημένα στάδια αφαιρούνται οι ωοθήκες και η μήτρα καθώς και όποιοι ιστοί είναι διηθημένοι. Ακολουθεί χημειοθεραπεία για την εξάλειψη των καρκινικών κυττάρων που έχουν απομείνει. Κάποιες φορές η χημειοθεραπεία μπορεί να προηγείται της χειρουργικής αφαίρεσης με σκοπό τη σμίκρυνση του όγκου και την αποτελεσματικότερη αφαίρεσή του. Υπάρχουν περιπτώσεις που η χειρουργική αφαίρεση δεν είναι δυνατή, λόγω πολύ εκτεταμένης νόσου ή λόγω κακής γενικής κατάστασης της ασθενούς. Άλλες φορές είναι δυνατόν να χρειαστεί και δεύτερο χειρουργείο μετά την χημειοθεραπεία.

Ο καρκίνος των ωοθηκών είναι ιάσιμη νόσος? Ένας μεγάλος αριθμός γυναικών με καρκίνο ωοθηκών μπορούν να ιαθούν. Όπως και σε όλες τις μορφές καρκίνου, η επιβίωση σχετίζεται με το στάδιο της νόσου κατά τη διάγνωση. Αν ο καρκίνος εντοπιστεί και αντιμετωπιστεί σε αρχικό στάδιο, είναι δυνατή η πλήρης ίαση. Συγκεκριμένα, αν η νόσος διαγνωστεί όσο ο όγκος περιορίζεται στις ωοθήκες, σχεδόν το 75% των ασθενών μπορούν να ιαθούν πλήρως. Όμως αν ο όγκος έχει επεκταθεί στην πύελο, η πιθανότητα ίασης μειώνεται.