Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας (ΚΤΜ) είναι πιθανότατα ο δεύτερος πιο συχνός καρκίνος των γυναικών σε παγκόσμιο επίπεδο (μετά τον καρκίνο του μαστού) και πρώτος σε συχνότητα σε πολλές χώρες του τρίτου κόσμου. Περίπου 250.000 γυναίκες παγκοσμίως βρίσκουν τον θάνατο ετησίως από αυτήν την νόσο, που σε υψηλά ποσοστά θα μπορούσε να προληφθεί.

Η αιτιολογία του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας έχει πλέον διασαφηνισθεί και συνδέεται με την παρουσία του ιού HPV (human papiloma virus, δηλαδή ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων) στο κατώτερο γεννητικό σύστημα των γυναικών. Ακόμα, το κάπνισμα και ανοσολογικοί παράγοντες φαίνεται ότι συμβάλλουν στην διαδικασία της καρκινογένεσης.

Στόχος, λοιπόν, της σημερινής ιατρικής είναι, αφενός να μειώσει τον αριθμό των γυναικών που προσβάλλονται από ιούς HPV, αφετέρου, σε αυτές που είναι ήδη φορείς των ιών, να προλάβει την εξέλιξη σε καρκίνο. Και πράγματι, στον λεγόμενο δυτικό κόσμο, παρατηρείται μια εντυπωσιακή μείωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, που οφείλεται στους εμβολιασμούς, καθώς και στους σύγχρονους τρόπους πρώιμης διάγνωσης των αλλοιώσεων που εξελίσσονται σε καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.

Η παρουσία ενός ή περισσοτέρων ιών στο γεννητικό σύστημα δεν σημαίνει ότι θα υπάρξει πρόβλημα στο μέλλον.

Από τους ιούς HPV σημασία έχουν μόνον αυτοί που θεωρούνται υψηλού κινδύνου. Σήμερα γνωρίζουμε ότι υπάρχουν περισσότερα από 200 στελέχη ιών HPV, εκ των οποίων 20 περίπου είναι δυνητικώς επικίνδυνα. Η παρουσία ιών HR (High risk – υψηλού κινδύνου) ανιχνεύεται σε ποσοστά 15 – 20% του γενικού πληθυσμού στις δυτικές χώρες με έξαρση έως 40% σε νεαρά κορίτσια 20 – 24 ετών.

Σε ποσοστό άνω του 80% υπάρχει αυτοΐαση στους επόμενους 12 – 18 μήνες. Επομένως, και επειδή η διαδικασία της δυνητικής καρκινογένεσης διαρκεί πολλά χρόνια, έχει σημασία ο τακτικός προληπτικός έλεγχος των γυναικών και ιδίως σε ηλικίες μετά τα 24.

Ο έλεγχος αυτός σαν screening test στηρίζεται στο τεστ Παπανικολάου ή στο HPV test ή / και στα δύο μαζί ανάλογα με το προφίλ της κάθε γυναίκας. Οι όποιες άλλες διαδικασίες (δηλαδή κολποσκόπηση – βιοψίες κ.λπ.) αφορούν τα άτομα εκείνα που ο ιός δεν αυτοϊάται και εξακολουθεί να δημιουργεί κινδύνους καρκινογένεσης με την παρουσία του. Πάντως, η παρουσία ιών HR στις Ελληνίδες είναι σχετικώς χαμηλή (3 – 5%), σε αντίθεση με την Μ. Βρετανία ή Γαλλία που ξεπερνά το 15%.

Το άλλο μεγάλο όπλο, πλην του προληπτικού ελέγχου, είναι τα εμβόλια HPV, τα οποία πρέπει να χορηγούνται σε όλα τα νέα κορίτσια αν είναι δυνατόν μέχρι την ηλικία των 15 ετών. Αν μπορούσε να εμβολιάσουμε όλα τα νέα κορίτσια (ή ακόμα και τα αγόρια) θα μπορούσαμε να ελπίζουμε ότι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας θα ήταν στο μέλλον μια πολύ σπάνια νόσος.

Συμπερασματικά, θα συμβουλεύαμε όλες τις γυναίκες να επισκέπτονται τον φορέα πρόληψης (γυναικολόγος – κέντρο υγείας κ.λπ.) σε τακτική βάση και ειδικά όλες τις μητέρες που έχουν κορίτσια να τα εμβολιάζουν, αφού επικοινωνήσουν με τον παιδίατρο ή τον γυναικολόγο.