Οι όζοι του θυρεοειδούς είναι συχνό εύρημα και με την ψηλάφηση απαντάται στο 4-8% των ενηλίκων, με την υπερηχογραφική διερεύνηση στο 41% και με την παθολογοανατομική διερεύνηση στο 50% περίπου (1). Παρ΄ όλη την υψηλή συχνότητα της παρουσίας των όζων του θυρεοειδούς μόνο το 5% εξ αυτών είναι κακοήθεις, ο δε καρκίνος του θυρεοειδούς δεν υπερβαίνει το 2,5% όλων των καρκίνων (2).

Η πρόκληση είναι με τις διάφορες διαγνωστικές μεθόδους να επιβεβαιωθεί ότι η πλειονότητα των ασθενών με όζους θυρεοειδούς έχουν καλοήθη νόσο και ότι η μειονότητα αυτών με την κακοήθεια θα τύχει της ορθής αντιμετώπισης. Η υπερηχογραφική διερεύνηση των όζων του θυρεοειδούς που αφορά την εντόπιση των όζων, τις διαστάσεις, τον αριθμό και την ηχογένεια αυτών είναι λίαν ακριβής . Όμως η υπερηχογραφική αξιολόγηση που αφορά ιστολογική ταυτοποίηση των όζων του θυρεοειδούς είναι δύσκολη καθότι υπάρχει σχετική επικάλυψη των καλοήθων από τα κακοήθη απεικονιστικά ευρήματα (3).

Η υπερηχογραφικά κατευθυνόμενη FNA των όζων του θυρεοειδούς παρέχει την δυνατότητα της επίλυσης αυτών των δυσκολιών.

Οι κυριότερες ενδείξεις για την εφαρμογή της FNA των όζων του θυρεοειδούς συνοψίζονται σε τρείς κατηγορίες που αφορούν.

Α) Μέγεθος: Συνιστάται να διερευνούνται με FNA όλοι οι όζοι >1εκ στη μεγίστη διάμετρο.

Β) Κλινική – υπερηχογραφική εικόνα: Ασθενείς με ιστορικό ακτινοβολίας στον τράχηλο, ιστορικό ΜΕΝ ,τραχηλική λεμφαδενοπάθεια. Συνιστάται να υποβάλλονται σε FNA, τόσο οι όζοι του θυρεοειδούς, ανεξαρτήτως μεγέθους καθώς και οι λεμφαδένες με παθολογική μορφολογία στους υπερήχους.

Γ) Υπερηχογραφικά ευρήματα: Μη ψηλαφητοί όζοι που πληρούν τα εξής υπερηχογραφικά ευρήματα, χρήζουν FNA.

1) Συμπαγής υπόηχος όζος χαμηλής ηχογένειας που περιέχει λεπτές αποτιτανώσεις

2) Όζος χαμηλής ηχογένειας με ασαφές περίγραμμα.

3) Συμπαγής όζος υπόηχος με αδρές αποτιτανώσεις κεντρικά εντοπιζόμενες.

4) Συμπαγής όζος σαφώς αφοριζόμενος ωοειδούς μορφολογίας.

5) Συμπαγής όζος με δημιουργία σκίασης στην περιφέρεια του.

6) Όζος με κυστική εκφύλιση όπου το κυστικό στοιχείο είναι μικρότερο του ημίσεως του ολικού όγκου του όζου.Επίσης αν υπάρχουν συμπαγείς προσεκβολές εντός του κυστικού στοιχείου ή ανώμαλη οδοντωτή παρυφή μεταξύ του συμπαγούς και του κυστικού στοιχείου. Το 15% αυτών των κυστικών όζων με συμπαγή στοιχεία δύναται να είναι υποτύποι Ca θυρεοειδούς (1).

7) Όζοι με διάσταση μεγαλύτερη στην προσθιοπίσθια διάμετρο από ότι στην εγκάρσια. 8) Όζοι που διηθούν την κάψα του θυρεοειδούς αδένα. 9) Όζοι με κεντρική αγγείωση στο έγχρωμο Doppler.

Η τεχνική της FNA υπό U/S καθοδήγηση εκτελείται με διάφορες παραλλαγές από διάφορα κέντρα. Προτείνεται ο ασθενής να ευρίσκεται σε ύπτια θέση και τον τράχηλο σε υπερέκταση. Αφού καθαριστεί όλος ο τράχηλος με οινόπνευμα και Betadine χορηγείται υπό μορφή spray στο δέρμα, xylocaine και επίθεση πάγου για 1-2 λεπτά στο σημείο της παρακέντησης

. – Οι βελόνες που χρησιμοποιούνται δύνανται να είναι από 20G-24G και εφαρμόζονται σε σύριγγες 20ml. – Με την υπερηχογραφική καθοδήγηση παρακεντείται ο υπό διερεύνηση όζος

. – Η τεχνική της λήψης υλικού δύναται να γίνει με αναρρόφηση μέσω της σύριγγας ή με τριχοειδική προώθηση του υλικού που επιτυγχάνεται με την συνεχή κίνηση της βελόνης εμπρός – πίσω . Συνιστάται να γίνεται ο συνδυασμός των 2 τεχνικών (4).

– Λαμβάνεται υλικό από το συμπαγές σημείο και την περιφέρεια του όζου.

– Ο αριθμός των προσπαθειών για την λήψη υλικού από κάθε όζο κυμαίνεται στην βιβλιογραφία από 2 έως και 5 φορές (5)

. – Η παρουσία κυτταρολόγου για την άμεση αξιολόγηση της επάρκειας υλικού δύναται να μειώσει τον αριθμό των προσπαθειών όπως επίσης και το ποσοστό του ανεπαρκούς υλικού αν και από συγκριτική μελέτη δεν φαίνεται ότι υπάρχει στατιστικώς σημαντική διαφορά (6).

– Το ανεπαρκές υλικό για την ασφαλή διάγνωση κυμαίνεται από 2% -21% (7) , ενώ η επάρκεια του υλικού για την διάγνωση καλοήθειας ή κακοήθειας κυμαίνεται 68%-96%. (5). Αν γίνει όμως μία μόνο προσπάθεια λήψης υλικού από κάθε όζο, χωρίς άμεση αξιολόγηση υλικού τότε το ποσοστό λήψης επαρκούς διαγνωστικού υλικού μειώνεται στο 66% και το ποσοστό του ανεπαρκούς υλικού φθάνει το 33,6% (5).

Στην περίπτωση λήψης ανεπαρκούς υλικού επιβάλλεται η επανάληψη της FNA καθότι υπάρχει η πιθανότητα στο 10% αυτών των όζων αυτών να υπάρχει κακοήθεια (8). Από τους ασθενείς που υφίστανται FNA λόγω υπόπτων ή παθολογικών ευρημάτων, το 17% οδηγείται στο χειρουργείο και από αυτούς το 32% κατά μέσο όρο αποδεικνύεται ότι έχουν κακοήθεια.

Έτσι με την καθιέρωση της FNA στους όζους του θυρεοειδούς η διάγνωση του καρκίνου του θυρεοειδούς αυξήθηκε από το 20% στο 50% (7). Σε μια συγκριτική μελέτη με την υπερηχογραφικά κατευθυνόμενης FNA του θυρεοειδούς και της ψηλαφητικά κατευθυνόμενης FNA όζων θυρεοειδούς, η υπερηχογραφική υπερτερεί σημαντικά με ακρίβεια που φθάνει το 68% ενώ η ψηλαφητικά κατευθυνόμενη φθάνει το 48% (9).

Έτσι η υπερηχογραφικά κατευθυνόμενη FNA των όζων του θυρεοειδούς καθιερώνεται ως μία μέθοδος ασφαλής, χωρίς επιπλοκές, ταχεία, σχετικά φθηνή, γίνεται σε εξωτερικούς ασθενείς, ελάχιστα επεμβατική, με ευαισθησία κυμαινόμενη 80-99%, ειδικότητα 72-100%,ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα 1-11% και ψευδώς θετικά αποτελέσματα 1-8% (7). Από την προσωπική εμπειρία και το προσωπικό αρχείο στο διάστημα 2000-2016 έχουν πραγματοποιηθεί 14000 FNA θυρεοειδούς με αποτελέσματα αντίστοιχα των σπουδαιότερων διεθνών κέντρων. Ενδεικτικά το ανεπαρκές υλικό στην ανωτέρω σειρά είναι μικρότερο του 2%.