Η παρωτίδα είναι ένας σιελογόνος αδένας, δηλαδή ένας αδένας που παράγει σάλιο. Ονομάζεται μείζων γιατί είναι ο μεγαλύτερος σε μέγεθος σιελογόνος αδένας και ακολουθούν ο υπογνάθιος και ο υπογλώσσιος.

Συνολικά, υπάρχουν δύο παρωτίδες, μία σε κάθε πλευρά του προσώπου, και βρίσκονται προστά από το πτερύγιο του αυτιού, στη λεγόμενη προ-ωτιαία χώρα. Το σάλιο που παράγεται μέσα στην παρωτίδα εκκρίνεται στη στοματική κοιλότητα, διαμέσου του παρωτιδικού πόρου, και σκοπός είναι η διευκόλυνση της μάσησης, της κατάποσης και η έναρξη της πέψης (το σάλιο περιέχει πεπτικά ένζυμα).  

Τι είναι οι όγκοι της παρωτίδας; Ένας όγκος της παρωτίδας, όπως άλλωστε και ένας οποιοσδήποτε όγκος του σώματος, δημιουργείται επειδή ορισμένα από τα κύτταρα του αδένα πολλαπλασιάζονται σε μεγάλο βαθμό. Οι περισσότεροι από τους όγκους της παρωτίδας (πάνω από το 80%) είναι καλοήθεις, δηλαδή δεν προκαλούν καρκίνο ούτε κάνουν μεταστάσεις σε άλλα σημεία του σώματος. Σπανιότερα, βέβαια, είναι δυνατόν ένας όγκος της παρωτίδας να είναι κακοήθης. Η διάγνωση, δηλαδή αν ένας όγκος της παρωτίδας είναι καλοήθης ή κακοήθης μπορεί να γίνει μέσω βιοψίας με λεπτή βελόνη ή με κανονική ιστολογική εξέταση μετά την χειρουργική αφαίρεσή του. Σε γενικές γραμμές οι όγκοι διακρίνονται στις εξής κατηγορίες:

Α. Καλοήθεις όγκοι

• Πλειόμορφο αδένωμα. Είναι ο πιο συχνός όγκος της παρωτίδας (περίπου το 50% όλων των όγκων της παρωτίδας).
• Ο όγκος του Warthin.
• Μη επιθηλιακοί.
•  Αιμαγγείωμα,
• λίπωμα.  

Β. Κακοήθεις όγκοι

• Βλεννοεπιδερμοειδές καρκίνωμα. Αποτελεί την πιο συχνή μορφή κακοήθους όγκου της παρωτίδας.
• Αδενοκυστικό καρκίνωμα.
• Κυψελιδικό καρκίνωμα.
• Καρκίνωμα σε πλειόμορφο αδένωμα.
• Λέμφωμα.
• Μεταστατικοί όγκοι της παρωτίδας. Δηλαδή όγκοι που αναπτύχθηκαν σε κάποιο άλλο σημείο του σώματος και στη συνέχεια έκαναν μετάσταση στην παρωτίδα (σπάνιο).  

Πρέπει ένας όγκος της παρωτίδας ν’ αφαιρείται; Όπως είπαμε, το 80% των όγκων της παρωτίδας είναι καλοήθεις, παρολαυτά συνήθως συστήνεται η χειρουργική αφαίρεσή τους. Ο λόγος είναι διότι καθώς περνάει ο καιρός συνεχίζουν να μεγαλώνουν προκαλώντας δυσμορφία του προσώπου, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις, όπως στο μικτό όγκο της παρωτίδας ή στο πλειόμορφο αδένωμα, μπορεί μετά από πολλά χρόνια να εξαλλαγούν (μετατραπούν) σε κακοήθεις όγκους, δηλαδή σε καρκίνο.

Επίσης, όσο πιο μεγάλος είναι ο όγκος τόσο πιο δύσκολο είναι να αφαιρεθεί, άρα είναι προτιμότερο ένα χειρουργείο να γίνει σχετικά νωρίς παρά όταν ο όγκος έχει γίνει πολύ μεγάλος. Όπως είπαμε, η διάγνωση ενός όγκου της παρωτίδας, δηλαδή αν είναι καλοήθης ή κακοήθης (καρκίνος), γίνεται είτε μέσω βιοψίας με λεπτή βελόνη είτε με κανονική ιστολογική εξέταση μετά τη χειρουργική αφαίρεση.

Η δεύτερη μέθοδος είναι πιο αξιόπιστη γιατί μπορεί να μελετηθεί ο όγκος σε όλη του την έκταση και όχι μόνο σε μια μικρή περιοχή όπως γίνεται με τη βιοψία με λεπτή βελόνη. Η εγχείρηση γίνεται με γενική αναισθησία.

Η τοµή ξεκινά από µπροστά από το αυτί και κατεβαίνει κάτω στο πλάγιο µέρος του λαιµού, όπως φαίνεται σχηματικά στην παρακάτω εικόνα. Αν και κάπως µεγάλη, συνήθως επουλώνει πολύ καλά και είναι παρόμοια με την τομή που χρησιμοποιείται στην αισθητική χειρουργική πρόσωπου, το γνωστό face lift. Στο τέλος της εγχείρησης τοποθετείται προσωρινά ένα μικρό σωληνάκι που παροχετεύει τυχόν υγρά και η πληγή κλείνεται µε τα κατάλληλα ράµµατα και συνδετικά κλιπς. Η παραµονή στο νοσοκοµείο είναι συνήθως για 24-48 ώρες µετά την επέµβαση.  

Επιπλοκές παρωτιδεκτομής Η παρωτιδεκτομή είναι μία σημαντική χειρουργική επέμβαση και όπως όλες οι ιατρικές πράξεις μπορεί να έχει ορισμένες επιπλοκές, μερικές από τις οποίες αναφέρουμε στη συνέχεια:

1. Αιμορραγία, δημιουργία αιματώματος. Μετά την επέμβαση, τοποθετείται στην περιοχή της ένα πολύ μικρό σωληνάκι για να παροχετεύει το αίμα, ώστε να μην σχηματιστεί αιμάτωμα.

2. Σύνδρομο Frey. Ορισµένοι ασθενείς αντιλαµβάνονται κατά την διάρκεια του φαγητού εφίδρωση και κοκκίνισµα του προσώπου τους στην περιοχή της επέµβασης. Αυτό συμβαίνει γιατί τα νεύρα που πριν την εγχείρηση νεύρωναν την παρωτίδα, η οποία τώρα αφαιρέθηκε, τώρα νευρώνουν τους ιδρωτοποιούς αδένες κάτω από το δέρµα. Το σύνδρομο Frey είναι κάτι που μπορεί ν’ αντιμετωπιστεί συντηρητικά.

3. Τραυματισμός του προσωπικού νεύρου. Όπως αναφέραμε, το προσωπικό νεύρο περνά μέσα από την παρωτίδα και είναι δυνατόν κάποιος από τους κλάδους του να τραυματιστεί κατά τη διάρκεια του χειρουργείου. Αν συμβεί αυτό, τότε επειδή το προσωπικό νεύρο νερώνει κινητικά τους μύες του προσώπου, μπορεί ο τραυματισμός τους να προκαλέσει αδυναμία ή παράλυση μέρους ή όλης της μια μεριάς του προσώπου. Η χρήση μιας τεχνικής που ονομάζεται νευροδιέγερση κατά τη διάρκεια του χειρουργείου μειώνει την πιθανότητα τραυματισμού του προσωπικού νεύρου.

4. Μούδιασμα στο πρόσωπο και το αυτί. Το δέρμα του προσώπου, στην πλευρά που έγινε η επέμβαση, μπορεί είναι μουδιασμένο για μερικές εβδομάδες ενώ σε κάποιες περιπτώσεις το μούδιασμα γύρω από το αυτί μπορεί να διαρκέσει περισσότερο.