Ο καρκίνος του στόματος είναι μέρος του καρκίνου κεφαλής και του τραχήλου, ο οποίος παραμένει σχεδόν αμετάβλητος παρ’ όλη την εξέλιξη της αντιμετώπισης του. Το γεγονός αυτό κατευθύνει την έρευνα στην επανεκτίμηση της αποτελεσματικότητας των εφαρμοζόμενων θεραπευτικών σχημάτων. Ο καρκίνος του στόματος αφορά περίπου το 3,4% του συνόλου του καρκίνου στον άνθρωπο και είναι συχνότερος στους άνδρες.

Ενοχοποιούνται παράγοντες όπως το κάπνισμα, τοαλκοόλ, ο χρόνιος ερεθισμός με κακή στοματική υγιεινή, η ακτινοβολία,περιβαλλοντικοί και διατροφικοί παράγοντες κλπ. Ο κίνδυνος κακοήθειας είναι 6 φορές μεγαλύτερος για τους ανθρώπους που καπνίζουν απ’ ότι για εκείνους που δεν καπνίζουν. Το αλκοόλ και το κάπνισμα μαζί, αυξάνει τον κίνδυνο της νόσου 2,5 φορές περισσότερο. Ένας ακόμη συχνός παράγοντας που εμπλέκεται στην ανάπτυξη της κακοήθειας στη στοματική κοιλότητα, είναι ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV). Το 95% των περιπτώσεων αφορά ασθενείς μεγαλύτερους των 40 ετών, ενώ ο μέσος όρος εμφάνισής του είναι η 6η δεκαετία. Από όλους του τύπους των καρκίνων, η συντριπτική πλειονότητα αφορά στο ακανθοκυτταρικό (πλακώδες) καρκίνωμα.

Το υπόλοιπο, αφορά στους κακοήθεις όγκους των σιαλογόνων αδένων και όλους τους υπόλοιπους που προέρχονται από τους άλλους ιστούς της στοματικής κοιλότητας. Ο καρκίνος του στόματος θεωρείται επιθετικός όγκος, με σχετικά γρήγορη μετάσταση στους λεμφαδένες της τραχηλικής χώρας και η επιθετικότητα σχετίζεται με την εντόπιση της πρωτοπαθούς εστίας Εκδηλώνεται κυρίως είτε ως διόγκωση είτε ως επίμονο έλκος (πληγή που δεν επουλώνεται).

Ακόμη μπορεί να εμφανιστούν, μια ανώδυνη μάζα στο λαιμό, πολλά μη επουλώσιμα έλκη στο στόμα, χωρίς λόγο κινητικότητα δοντιών, μια αλλαγή στην οδοντοστοιχία, ξαφνικά δεν ταιριάζει η οδοντοστοιχία, δυσφαγία, οδυνοφαγία, αιμορραγία, βράγχος φωνής, δυσκολία στην αναπνοή, πόνος στο αυτί, ή και απώλεια βάρους.

Η συνήθης εικόνα είναι αυτή του ρυπαρού έλκους (πληγή), χωρίς πόνο, που διαφεύγει της προσοχής είτε γιατί δεν είναι άμεσα ορατό, είτε γιατί εκλαμβάνεται ως κοινός ανώδυνος ερεθισμός. ’λλες πάλι φορές δεν ανησυχεί ούτε τον μη ειδικό ιατρό που το εκλαμβάνει ως τραυματισμό ή απλή τοπική φλεγμονή, αντιμετωπίζοντάς το με στοματοπλύσεις ή άλλα συντηρητικά μέσα (πχ αντιβίωση), για μακρύ χρονικό διάστημα. Είναι γνωστή η ρήση ότι κάποιοι γιατροί μπορούν να δουν μέσα από το στόμα έως και πέρα από τον στοματοφάρυγγα ενός ατόμου, αλλά και να μην βλέπουν τη γλώσσα. Έτσι η διάγνωση καθυστερεί και η πρόγνωση επιβαρύνεται.

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ: έλκος – βλάβη που δεν δείχνει σημεία ύφεσης ή επούλωσης, μετά από ειδική φαρμακευτική αγωγή εντός δέκα ημερών, θα πρέπει να ελέγχεται από ειδικό ιατρό με διαγνωστική βιοψία. Η θεραπεία του καρκίνου του στόματος παραμένει κυρίως η χειρουργική. Όταν ψηλαφητά διογκωμένος τράχηλος, ή η θέση και το μέγεθος του όγκου καθιστούν πιθανή την περιοχική μετάσταση, τότε συμπεριλαμβάνεται στην θεραπεία και ο τραχηλικός λεμφαδενικός καθαρισμός, δηλαδή εκκένωση-καθαρισμός των ανατομικών διαστημάτων του τραχήλου (λαιμού), από τους λεμφαδένες. Ο μετεγχειρητικός έλεγχος είναι σχολαστικός, συχνός και μακροχρόνιος.

Ο ασθενής ελέγχεται για τυχόν υποτροπή, αλλά και για πιθανή απομακρυσμένη μετάσταση. Πάρα πολύ μεγάλο μέρος του πληθυσμού μας είναι ευαισθητοποιημένο, αλλά και γνωρίζει για τον έλεγχο που γίνεται τακτικά στις γυναίκες για τον μαστό, τον κυτταρολογικό έλεγχο του τραχήλου της μήτρας (test Παπανικολάου), ή στους άνδρες για τον προστάτη αδένα. Το ίδιο πρέπει να ισχύει για την στοματική κοιλότητα και ο έλεγχος να είναι συχνός και να γίνεται από ειδικούς ιατρούς Στοματικούς και Γναθοπροσωπικούς Χειρουργούς. Αποδεδειγμένα ο προληπτικός έλεγχος και η άμεση διάγνωση οδηγεί στην καλύτερη πρόγνωση, αποκατάσταση και επιβίωση ασθενών με καρκίνο κεφαλής και τραχήλου.