Ο HPV (ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων) είναι ένας ιός που μπορεί να μεταδοθεί από άτομο σε άτομο μετά από άμεση επαφή δέρμα με δέρμα. Έχουν βρεθεί περισσότεροι από 100 τύποι του ιού HPV. Περίπου 40 από αυτούς τους τύπους μολύνουν την γεννητική περιοχή ανδρών και γυναικών και εξαπλώνονται από άτομο σε άτομο μέσω της σεξουαλικής επαφής.  

Πόσο συχνή είναι η λοίμωξη από τον HPV; Ο HPV είναι ένας πολύ κοινός ιός. Οι έρευνες έχουν δείξει ότι τουλάχιστον τρεις στους τέσσερις ανθρώπους (75%) που έχουν σεξουαλικές επαφές θα έρθουν σε επαφή με τον HPV κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι του HPV. Μπορεί να υπάρχει λοίμωξη από έναν τύπο και στη αργότερα να υποχωρήσει, αλλά στη συνέχεια μπορεί να προσβληθείτε από έναν διαφορετικό τύπο. Είναι δυνατό, αν και δύσκολο, να προσβληθείτε από τον ίδιο τύπο δεύτερη φορά. Οι τύποι του ιού που σχετίζονται με την γεννητική περιοχή διακρίνονται σε:

Χαμηλού κινδύνου τύπους (όπως οι τύποι 6 και 11) που προκαλούν τα κονδυλώματα και ήπιες (όχι καρκινικές) αλλαγές στα κύτταρα του τραχήλου.

Υψηλού κινδύνου τύπους (όπως οι τύποι 16 και 18) που είναι κυρίως υπεύθυνοι για σοβαρές (προκαρκινικές) αλλαγές ή καρκίνο του τραχήλου. Τα παθολογικά αποτελέσματα στα τεστ Παπανικολάου οφείλονται και στους υψηλού και στους χαμηλού κινδύνου τύπους.  

Πώς μεταδίδεται η HPV λοίμωξη; Ο HPV μεταδίδεται κυρίως μέσω της σεξουαλικής επαφής (κολπικής, πρωκτικής ή με το στοματικό σεξ). Η διείσδυση κατά την σεξουαλική πράξη δεν είναι απαραίτητη για να υπάρχει μόλυνση. Ο HPV μεταδίδεται και με άμεση επαφή δέρμα με δέρμα. Η σεξουαλική επαφή με ένα σύντροφο που έχει τον ιό, ανεξάρτητα από το φύλο του, είναι ο πιο κοινός τρόπος μετάδοσης της λοίμωξης. Είναι πιθανόν κάποιος να μολυνθεί με περισσότερους από έναν HPV ιούς. Υπολογίζεται ότι οι περισσότεροι έρχονται σε επαφή με τον ιό τα πρώτα 2-3 χρόνια της σεξουαλικής τους ζωής. Στο 90% των περιπτώσεων ο οργανισμός αντιμετωπίζει με επιτυχία την λοίμωξη και ο οργανισμός «καθαρίζεται» από τον ιό.  

Τι προκαλεί η λοίμωξη από τον HPV; Όπως ισχύει και σε πολλά άλλα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, συχνά δεν υπάρχουν σημάδια ή συμπτώματα όταν συμβεί η αρχική λοίμωξη από τον ιό. Πολλοί άνθρωποι είναι φορείς του ιού και τον μεταδίδουν χωρίς οι ίδιοι να το γνωρίζουν. Η λοίμωξη από HPV μπορεί να προκαλέσει: Κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων. Περίπου 12 τύποι του ιού είναι υπεύθυνοι για την εμφάνισή τους. Αυτές οι «υπερτροφικές ελιές» στο χρώμα του δέρματος εμφανίζονται μέσα και έξω από τον κόλπο, στο πέος και μπορεί να εξαπλωθούν στο δέρμα κοντά στα γεννητικά όργανα. Κονδυλώματα επίσης μπορούν να αναπτυχθούν γύρω από τον πρωκτό, το αιδοίο, ή τον τράχηλο της μήτρας.

Καρκίνος γεννητικών οργάνων. Περίπου 15 τύποι του HPV (υψηλού κινδύνου τύποι) συνδέονται κυρίως με τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, και λιγότερο συχνά του αιδοίου, του κόλπου, του πρωκτού και του πέους. Μπορούν επίσης, πολύ σπάνια να προκαλέσουν καρκίνο του στόματος και του φάρυγγα.  

Πώς προκαλεί ο HPV καρκίνο στον τράχηλο της μήτρας; Ο τράχηλος της μήτρας καλύπτεται από ένα λεπτό στρώμα ιστού που αποτελείται από κύτταρα. Αν υπάρχει επαφή με τον HPV, αυτός μπορεί να εισαχθεί σε αυτά τα κύτταρα από εκείνα τα σημεία που ο ιστός έχει υποστεί μικροτραυματισμούς και είναι ευάλωτος. Τα μολυσμένα κύτταρα κάποιες φορές μπορούν χάσουν την φυσιολογική συμπεριφορά τους και να αναπτύσσονται με διαφορετικό τρόπο.

Οι αλλαγές σε αυτά τα κύτταρα μπορεί να εξελιχτούν σταδιακά και να τα καταστήσουν «προκαρκινικά». Οι αλλαγές αυτές στα κύτταρα του τραχήλου προσδιορίζονται ιατρικά σας δυσπλασία ή τραχηλική ενδοεπιθηλιακή νεοπλασία (CIN). Καθώς όμως δεν πρόκειται για πραγματική νεοπλασία αλλά είναι μεταβολές με κάποια πιθανότητα εξέλιξης σε κακοήθεια, τα τελευταία χρόνια συχνότερα χρησιμοποιούνται άλλοι όροι: LGSIL (low grade squamous intraepithelial lesion) δηλαδή χαμηλού βαθμού πλακώδης ενδοεπιθηλιακή αλλοίωση HGSIL (high grade squamous intraepithelial lesion) δηλαδή υψηλού βαθμού πλακώδης ενδοεπιθηλιακή αλλοίωση

Έτσι γίνεται αντιληπτό ότι δεν αναφερόμαστε σε κακοήθεια αλλά για αλλοιώσεις που αφορούν (τα πλακώδη) κύτταρα του τραχήλου της μήτρας και την πιθανότητά τους να εξελιχθούν σε καρκίνο. Στις περισσότερες περιπτώσεις, το ανοσοποιητικό σύστημα της γυναίκας καταφέρνει να καταστρέψει τον ιό πριν προκαλέσει σοβαρές βλάβες ή καρκίνο. Ορισμένες όμως φορές, ο HPV δεν καταστρέφεται από το ανοσοποιητικό σύστημα και μπορεί σταδιακά να οδηγήσει σε μια από τις παραπάνω αλλοιώσεις ή σπανιότερα σε καρκίνο.  

Πως προλαμβάνεται ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας; Συνήθως χρειάζονται αρκετά χρόνια για να αναπτυχθεί ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η λοίμωξη από τον ιό HPV προκαλεί αλλαγές στα κύτταρα του τραχήλου που παρουσιάζουν σταδιακά περισσότερο ανώμαλη μορφή και συμπεριφορά. Για την έγκαιρη διάγνωση των προκαρκινικών αλλοιώσεων και την πρόληψη του καρκίνου είναι διαθέσιμες οι εξής εξετάσεις: Το τεστ Παπανικολάου. Με την τεχνική αυτή μπορούμε να ανιχνεύσουμε τα πρώτα σημάδια αλλαγής στα κύτταρα του τραχήλου της μήτρας. Έτσι διευκολύνουμε την έγκαιρη θεραπεία σοβαρών κυτταρικών αλλοιώσεων πριν να γίνουν καρκίνος. Το HPV DNA τεστ. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί μαζί με το τεστ Παπανικολάου σε γυναίκες πάνω από 30 χρόνων και σαν μέσο παρακολούθησης σε περιπτώσεις γυναικών των οποίων το τεστ δείχνει ασαφή ή αβέβαια αποτελέσματα. Το high risk HPV DNA τεστ μπορεί να εντοπίσει 13-14 από τους υψηλού κινδύνου τύπους του HPV που είναι κυρίως υπεύθυνοι για την εμφάνιση καρκίνου.  

Πως προλαμβάνεται η λοίμωξη από τον HPV; Υπάρχουν κάποιοι τρόποι που μπορούν να σας βοηθήσουν, ώστε να ελαττώσετε τις πιθανότητες να εκτεθείτε σε μόλυνση από τον HPV. Κυκλοφορούν δύο εμβόλια που προστατεύουν από ορισμένους τύπους του ιού HPV. Οι τύποι αυτοί είναι υπεύθυνοι για το 70-80% των καρκίνων που σχετίζονται με τους ιούς HPV συνολικά. Περιορισμός του αριθμού των σεξουαλικών συντρόφων. Χρησιμοποιήστε προφυλακτικά για να μειώσετε τον κίνδυνο μόλυνσης όταν έχετε κολπικό, πρωκτικό ή στοματικό σεξ. Τα προφυλακτικά δεν μπορούν να σας προστατεύσουν πλήρως έναντι της λοίμωξης από τον HPV. Ο HPV μπορεί να μεταδοθεί με την επαφή της επιφάνειας του δέρματος που δεν καλύπτεται από το προφυλακτικό.