Τι είναι το Λέμφωμα Hodgkin; Η νόσος του Hodgkin είναι ένας τύπος λεμφώματος. Τα λεμφώματα είναι τύποι καρκίνου που αναπτύσσονται στο λεμφικό σύστημα (μέρος του ανοσοποιητικού, δηλ. αμυντικού, συστήματος τους οργανισμού). Ο ρόλος του λεμφικού συστήματος είναι να βοηθήσει στην καταπολέμηση ασθενειών και λοιμώξεων.  Το λεμφικό σύστημα περιλαμβάνει ένα δίκτυο λεπτών «σωληναρίων» που διακλαδίζονται, όπως και τα αιμοφόρα αγγεία (αρτηρίες και φλέβες), στους ιστούς και όλο το σώμα.  Τα λεμφαγγεία μεταφέρουν τη λέμφο, ένα άχρωμο σαν νερό υγρό, που περιέχει κύτταρα για την καταπολέμηση των λοιμώξεων, τα λεμφοκύτταρα. Κατά μήκος αυτού του δικτύου των λεμφαγγείων υπάρχουν μικρά όργανα σε σχήμα φασολιού, τα οποία λέγονται λεμφογάγγλια. Αυτά φιλτράρουν τη λέμφο καθώς περνάει από μέσα τους.  Ομάδες λεμφογαγγλίων βρίσκονται στη μασχάλη, τη βουβωνική χώρα, το λαιμό και την κοιλιά. Άλλα μέρη του λεμφικού συστήματος είναι ο σπλήνας, ο θύμος αδένας, οι αμυγδαλές και ο μυελός των οστών.  Όπως όλοι οι τύποι καρκίνου, η νόσος του Hodgkin επηρεάζει τα κύτταρα του σώματος. Τα υγιή κύτταρα αναπτύσσονται, διαιρούνται και αντικαθίστανται με μια συγκεκριμένη τάξη και ρυθμό. Αυτή η διαδικασία διατηρεί τον οργανισμό σε μια φυσιολογική ισορροπία. Στη νόσο του Hodgkin τα κύτταρα του λεμφικού συστήματος παρουσιάζουν μια αφύσικη αύξηση και μπορούν να εξαπλωθούν και σε άλλα όργανα.  Καθώς η νόσος προχωρά, το σώμα καθίσταται όλο και λιγότερο ικανό να καταπολεμά τις λοιμώξεις. Η

νόσος του Hodgkin είναι σπάνια. Ανέρχεται σε ποσοστό λιγότερο του 1% όλων των περιπτώσεων καρκίνου που απαντούν πχ στις ΗΠΑ. Συναντάται συχνότερα σε νέους 15-34 ετών και σε άτομα μεγαλύτερα των 55 ετών. Ποια είναι τα συμπτώματα του Λεμφώματος Hodgkin; Το πιο κοινό σύμπτωμα της νόσου του Hodgkin είναι μια ανώδυνη διόγκωση των λεμφογαγγλίων του λαιμού, της μασχάλης ή της βουβωνικής περιοχής. Άλλα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν πυρετό, νυχτερινές εφιδρώσεις, αίσθημα κούρασης, χάσιμο βάρους ή κνησμό (φαγούρα του δέρματος).  Εντούτοις, αυτά τα συμπτώματα δεν είναι παθογνωμονικά (δεν καθορίζουν με βεβαιότητα της ύπαρξη καρκίνου). Μπορεί να προκληθούν από πολλές συνηθισμένες ασθένειες, όπως η γρίπη ή άλλες λοιμώξεις. Πάντως είναι σημαντικό να επισκεφθεί κανείς ένα γιατρό, εάν τα συμπτώματα επιμείνουν για περισσότερο από 2 εβδομάδες. Κάθε ασθένεια πρέπει να διαγιγνώσκεται και να αντιμετωπίζεται το συντομότερο δυνατό και αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τη νόσο του Hodgkin.  

Πως γίνεται η διάγνωση του Λεμφώματος Hodgkin;    Αν υπάρχει υποψία για τη νόσο του Hodgkin, ο γιατρός πρέπει να πάρει το ιατρικό ιστορικό του ασθενή και να κάνει μια σχολαστική κλινική εξέταση. Θα γίνουν επίσης αναλύσεις αίματος και ακτινολογικός έλεγχος θώρακα, οστών, ήπατος και σπλήνα. Από ένα διογκωμένο λεμφογάγγλιο θα ληφθεί ιστός. Αυτό ονομάζεται βιοψία. Είναι ο μόνος σίγουρος τρόπος για να διαγνωστεί η ύπαρξη ή όχι καρκίνου.  Ο παθολογοανατόμος θα παρατηρήσει στο μικροσκόπιο τον ιστό που αφαιρέθηκε από το λεμφογάγγλιο αναζητώντας κύτταρα Ριντ – Στερνμπεργκ (Reed – Sternberg), δηλαδή άτυπα κύτταρα (μη φυσιολογικά) που ανευρίσκονται στη νόσο του Hodgkin.   Όταν η νόσος διαγνωστεί, ο γιατρός πρέπει να είναι σε θέση να γνωρίζει το στάδιο ή την έκταση της νόσου. Η γνώση του σταδίου είναι πολύ σημαντική για να σχεδιαστεί η θεραπεία.

Για τον καθορισμό του σταδίου ο γιατρός ελέγχει:    Τον αριθμό και τη θέση των λεμφογαγγλίων που έχουν προσβληθεί. Αν υπάρχουν επηρεασμένα λεμφογάγγλια στην πάνω ή στην κάτω ή και στις δύο μεριές του διαφράγματος (λεπτός μυς κάτω από τους πνεύμονες που διαχωρίζει το θώρακα από την κοιλιά). Αν η νόσος έχει εξαπλωθεί μέχρι το μυελό των οστών, το σπλήνα ή σε μέρη έξω από το λεμφικό σύστημα, όπως το ήπαρ.  Για τον καθορισμό του σταδίου ο γιατρός ζητάει διάφορες αναλύσεις και εξετάσεις, μεταξύ άλλων και βιοψίες λεμφογαγγλίων και ήπατος. Πολλοί ασθενείς υποβάλλονται σε λεμφαγγειογραφίες, δηλαδή ακτινογραφίες του λεμφικού συστήματος με τη χρήση ειδικής χρωστικής ουσίας, που κάνει να φαίνονται τα λεμφογάγγλια και τα λεμφαγγεία. Άλλος έλεγχος είναι η υπολογιστική τομογραφία, δηλαδή μια σειρά από ακτινογραφίες διατομών του σώματος.   

Πως αντιμετωπίζεται το Λέμφωμα Hodgkin;   Οι αποφάσεις για την αγωγή της νόσου του Hodgkin είναι πολύπλοκες. Πριν την έναρξή της ο ασθενής ίσως θελήσει τη γνώμη ενός δεύτερου γιατρού για να επανεξετάσει τη διάγνωση και το σχέδιο της θεραπευτικής αγωγής.     Ο γιατρός του ασθενή μπορεί ενδεχομένως να προτείνει ένα συνάδελφό του με πιο εξειδικευμένο ενδιαφέρον για τη νόσο του Hodgkin. Οι ασθενείς που θέλουν να πάρουν ονόματα ειδικών μπορούν να απευθύνονται στον τοπικό Ιατρικό Σύλλογο ή σε μια κοντινή Ιατρική Σχολή. 

Μέθοδοι θεραπείας  Η θεραπευτική αγωγή για τη νόσο του Hodgkin συνήθως περιλαμβάνει ακτινοθεραπεία, χημειοθεραπεία ή μερικές φορές και τα δύο. Οι αποφάσεις για την αγωγή εξαρτώνται από το στάδιο της νόσου, την εντόπισή της (δηλαδή σε ποια σημεία του σώματος βρίσκεται), τα συμπτώματα που παρουσιάζονται, την ηλικία και τη γενική κατάσταση της υγείας του ασθενή.  Η ακτινοθεραπεία χρησιμοποιεί ακτινοβολίες υψηλής ενέργειας για να καταστρέψει τα καρκινικά κύτταρα και να σταματήσει την ανάπτυξή τους. Γενικά διεξάγεται σε νοσοκομεία ή κλινικές.

Συνήθως οι ασθενείς κάνουν τη χημειοθεραπεία 5 ημέρες την εβδομάδα για αρκετές εβδομάδες σαν εξωτερικοί ασθενείς (δεν νοσηλεύονται).  Η χημειοθεραπεία χρησιμοποιεί φαρμακευτικές ουσίες για να εξολοθρεύσει τα καρκινικά κύτταρα. Για την αντιμετώπιση της νόσου του Hodgkin χρησιμοποιείται συνήθως ένας συνδυασμός φαρμάκων, τα οποία μπορούν να χορηγηθούν με διάφορους τρόπους: μερικά από το στόμα, άλλα με ένεση σε μυ (ενδομυϊκά) ή σε αρτηρία ή συνηθέστερα σε φλέβα.  Τα φάρμακα μεταφέρονται με την κυκλοφορία του αίματος σχεδόν σε κάθε σημείο του οργανισμού.

Η χημειοθεραπεία διεξάγεται συνήθως σε «κύκλους» : μια περίοδος χημειοθεραπείας ακολουθείται από μια περίοδο παύσης, μετά ακολουθεί μια περίοδος χημειοθεραπείας κοκ.  Παρενέργειες  Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της νόσου του Hodgkin είναι πολύ ισχυρές, γι’ αυτό και συχνά προκαλούν παρενέργειες, που μπορεί να είναι μικρής ή μεγάλης διάρκειας. Αυτές εξαρτώνται τόσο από τον τύπο της αγωγής όσο και από το μέρος του σώματος που δέχεται την αγωγή.  Κατά την ακτινοθεραπεία οι ασθενείς μπορεί να νιώθουν ασυνήθιστη κούραση, καθώς μάλιστα η αγωγή προχωρεί. Επομένως, είναι σημαντικό να ξεκουράζονται όσο περισσότερο μπορούν. Οι αντιδράσεις του δέρματος (κοκκίνισμα ή ξηρότητα) στην περιοχή που ακτινοβολείται είναι επίσης συνηθισμένες.  Οι ασθενείς πρέπει να προσέχουν αυτή την περιοχή του δέρματος. Κρέμες ή γαλακτώματα δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται χωρίς τη συμβουλή γιατρού. Όταν η ακτινοβολία γίνεται στο θώρακα, οι ασθενείς έχουν ξηρότητα και ελαφρό πόνο στο λαιμό και μπορεί να δυσκολεύονται και στην κατάποση. Μερικές φορές λαχανιάζουν ή έχουν ξηρό βήχα.  Η ακτινοβολία στην κατώτερη περιοχή της κοιλιάς μπορεί να προκαλέσει ναυτία, διάρροια  ή εμετό. Κάποιοι ασθενείς έχουν «μυρμήγκιασμα» ή μούδιασμα στα χέρια, στα πόδια ή χαμηλά στην πλάτη. Αυτά τα αποτελέσματα συνήθως εξαφανίζονται βαθμιαία με τη διακοπή της θεραπείας. 

Οι παρενέργειες της χημειοθεραπείας εξαρτώνται κυρίως από τα φάρμακα που χορηγούνται. Γενικά τα αντικαρκινικά φάρμακα επηρεάζουν τα κύτταρα που αναπτύσσονται γρήγορα, όπως εκείνα των θυλάκων των τριχών. Σαν αποτέλεσμα, οι ασθενείς μπορούν να εμφανίσουν παρενέργειες, όπως μειωμένη αντίσταση σε λοιμώξεις, ναυτία, εμετό ή πικρή γεύση στο στόμα. Μπορεί επίσης να παρουσιάσουν λιγότερη ενεργητικότητα και ίσως χάσουν τα μαλλιά τους.   Η απώλεια όρεξης αποτελεί μερικές φορές πρόβλημα για ασθενείς που δέχονται ακτινοθεραπεία ή χημειοθεραπεία. Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι οι ασθενείς που τρώνε καλά μπορούν να έχουν μεγαλύτερη ικανότητα να ανέχονται τις παρενέργειες της αγωγής τους.

Γι’ αυτό η διατροφή συνιστά ένα σπουδαίο μέρος στο σχέδιο θεραπείας.  Το να τρώει κανείς καλά σημαίνει να λαμβάνει αρκετές θερμίδες, ώστε να προλαμβάνει την απώλεια βάρους και από την άλλη μεριά να έχει αρκετές πρωτεΐνες στο διαιτολόγιό του, ώστε να ξαναδημιουργεί και να επανορθώνει τις απώλειες στα μαλλιά, στους μυς, το δέρμα και στα άλλα όργανα. Πολλοί ασθενείς βρίσκουν ότι το να κρατούν αρκετά μικρά γεύματα στη διάρκεια της ημέρας είναι πιο εύκολο από το να περιορίζονται σε τρία μεγάλα γεύματα.  Η θεραπεία για τη νόσο του Hodgkin μπορεί ακόμα να προκαλέσει προβλήματα στη γονιμότητα του ατόμου. Η έμμηνος ρήση των γυναικών ενδέχεται να σταματήσει. Στις νεότερες γυναίκες το πιθανότερο είναι να επανέλθει.

Στους άντρες ωστόσο, τόσο η νόσος του Hodgkin όσο και η θεραπευτική αγωγή είναι δυνατό να επηρεάσουν τη γονιμότητα εντονότερα. Η φύλαξη σπέρματος σε μια τράπεζα σπέρματος μπορεί να είναι μια καλή λύση για κάποιους ασθενείς.  Οι ανεπιθύμητες παρενέργειες στη διάρκεια της θεραπευτικής αγωγής ποικίλλουν από άτομο σε άτομο και ακόμη από τον ένα κύκλο θεραπείας στον άλλο. Οι γιατροί προσπαθούν να σχεδιάσουν την κατάλληλη αγωγή που θα ελαχιστοποιήσει τα προβλήματα. Γιατροί, νοσοκόμες και διαιτολόγοι μπορούν να εξηγήσουν τις παρενέργειες της αντικαρκινικής θεραπείας και να προτείνουν τρόπους για την αντιμετώπισή της.  Φροντίδα μετά τη θεραπεία  Συχνοί έλεγχοι και εξετάσεις αφού τελειώσει η θεραπεία για τη νόσο του Hodgkin, έχουν πολύ μεγάλη σημασία για τους ασθενείς. Ο ασθενής θα συνεχίσει να παρακολουθείται από τους γιατρούς για αρκετά χρόνια ακόμη.

Γενικά οι εξετάσεις περιλαμβάνουν προσεκτική κλινική εξέταση, ακτινογραφίες, εξετάσεις αίματος και άλλες εργαστηριακές εξετάσεις.  Οι ασθενείς που έχουν δεχθεί αγωγή για τη νόσο του Hodgkin έχουν πιο πολλές πιθανότητες από άλλα άτομα να αναπτύξουν μελλοντικά κάποιον άλλο τύπο καρκίνου, ειδικά λευχαιμία. Θα πρέπει να ακολουθούν τις συμβουλές του γιατρού σχετικά με τη φροντίδα της υγείας τους και τις περιοδικές εξετάσεις. Με τον τακτικό έλεγχο είναι δυνατή η ανίχνευση και η έγκαιρη αντιμετώπιση προβλημάτων, σε περίπτωση που προκύψουν.   

Προσαρμογή στα νέα δεδομένα   Όταν οι άνθρωποι έχουν καρκίνο, η ζωή μπορεί να αλλάξει για τους ίδιους και τα άτομα που τους νοιάζονται. Αυτές οι αλλαγές στην καθημερινή ζωή ενδέχεται να είναι δύσκολες στο χειρισμό τους. Είναι φυσικό για ένα άτομο με νόσο του Hodgkin να νιώθει συγκεχυμένα συναισθήματα.  Κάποιες φορές οι ασθενείς και τα μέλη της οικογένειάς τους μπορεί να νιώσουν κατάθλιψη, φόβο ή οργή. Άλλες φορές τα συναισθήματα μπορεί να κυμαίνονται από ελπίδα μέχρι απελπισία και από δύναμη μέχρι φόβο. Οι ασθενείς μπορούν να τα αντιμετωπίσουν αν έχουν τη δυνατότητα να μιλήσουν για την αρρώστια τους και γι’ αυτό που αισθάνονται με την οικογένεια ή με φίλους.  Ανησυχίες για το μέλλον – καθώς και τις ιατρικές εξετάσεις, τη θεραπεία, την παραμονή στο νοσοκομείο και τα έξοδα περίθαλψης – είναι συνηθισμένες.

Μιλώντας γι’ αυτά σε γιατρούς, το νοσηλευτικό προσωπικό ή και σε άλλα μέλη της ομάδας περίθαλψης μπορεί να βοηθήσει στην απομάκρυνση του φόβου και της σύγχυσης. Οι ασθενείς κάνοντας ερωτήσεις σχετικά με τη θεραπευτική τους αγωγή μπορούν να παίξουν ενεργητικό ρόλο σε αυτή.  Συχνά είναι χρήσιμο για τους ίδιους και το περιβάλλον τους να σημειώνουν τις απορίες που έχουν. Επίσης το να κρατάνε σημειώσεις στη διάρκεια της επίσκεψης βοηθά να θυμούνται τι έχει συζητηθεί.  Οι ασθενείς θέτουν συχνά ερωτήσεις για τη νόσο τους. Το πιο κατάλληλο πρόσωπο για να δώσει απαντήσεις είναι ο γιατρός. Οι πιο πολλοί θέλουν να μάθουν πώς μπορεί να θεραπευτεί η νόσος του Hodgkin, πόσο επιτυχημένη θα είναι αυτή η θεραπεία και πόσο αναμένεται να κοστίσει.  Παρακάτω αναφέρονται κάποιες από τις ερωτήσεις που οι ασθενείς θέτουν στο γιατρό:   

Ποια είναι τα αναμενόμενα οφέλη από την αγωγή; Ποιοι είναι οι κίνδυνοι και οι πιθανές παρενέργειες της θεραπείας; Μπορώ να συνεχίσω να εργάζομαι στη διάρκεια της αρρώστιας μου; Θα πρέπει να αλλάξω τις συνήθεις δραστηριότητές μου; Πόσο συχνά θα χρειάζεται να επαναλαμβάνω τις εξετάσεις μου;  Ο γιατρός του ασθενή είναι ο πιο κατάλληλος για να δώσει συμβουλές σχετικά με τη δουλειά ή με τον περιορισμό άλλων δραστηριοτήτων. Όμως είναι δύσκολο για κάποιους ασθενείς να μιλήσουν με τον γιατρό για τα συναισθήματά τους ή για άλλα, πολύ προσωπικά ζητήματα.  Πολλοί ασθενείς βρίσκουν ότι τους βοηθάει πολύ να μιλάνε γι’ αυτά τα θέματα με άλλα άτομα που αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα. Μπορεί ακόμη να βοηθήσει η συνομιλία με μέλος του νοσηλευτικού προσωπικού, κοινωνική λειτουργό, σύμβουλο ή κληρικό.  

Τι επιφυλάσσει το μέλλον  Περισσότερα από 8 εκατομμύρια Αμερικανών έχουν περάσει σήμερα κάποιο τύπο καρκίνου. Τριάντα χρόνια πριν λίγοι ασθενείς με νόσο του Hodgkin ανάρρωναν από την ασθένεια. Τώρα, με τη βοήθεια της σύγχρονης ακτινοθεραπείας και τους συνδυασμούς της χημειοθεραπείας, περισσότεροι από το 75% των ασθενών με νόσο του Hodgkin θεραπεύονται. Οι πιθανότητες για ανάρρωση συνεχίζουν να βελτιώνονται, καθώς οι επιστήμονες ανακαλύπτουν νέες και βελτιωμένες θεραπευτικές μεθόδους.  Οι γιατροί συχνά μιλούν για «επιβίωση» και «ύφεση» του καρκίνου – και όχι για «θεραπεία». Παρόλο που πολλοί ασθενείς αναρρώνουν τελείως, οι γιατροί χρησιμοποιούν τους παραπάνω όρους για να δείξουν ότι η νόσος μπορεί να επανέλθει.

  Οι άρρωστοι φυσιολογικά ανησυχούν για το μέλλον τους και ίσως να χρησιμοποιούν στατιστικές που έχουν διαβάσει ή έχουν ακούσει για να μαντέψουν ποιες είναι οι δικές τους πιθανότητες να θεραπευτούν. Είναι, ωστόσο, σημαντικό να θυμόμαστε ότι τα στατιστικά αποτελέσματα είναι μέσοι όροι που βασίζονται στις εμπειρίες μεγάλου αριθμού ανθρώπων. Από την άλλη μεριά, κανένας καρκινοπαθής δεν είναι ίδιος με τον άλλο. Μόνο ο γιατρός που φροντίζει τον ασθενή γνωρίζει αρκετά για το ιστορικό του, ώστε να μπορεί να συζητήσει θέματα πρόγνωσης.