Το υπερηχογράφημα μαστών είναι μία απεικονιστική διαγνωστική μέθοδος. Ως αρχή λειτουργίας εκμεταλλεύεται την απεικόνιση της διαφορετικής ηχογένειας κυττάρων και ιστών, δηλαδή οι υψίσυχνοι ήχοι (υπέρηχοι) κατά τη δίοδό τους από τον μαστό αντανακλώνται και σκεδάζουν διαφορετικά ανάλογα με το είδος και τη σύσταση των ιστών και η απεικόνισή τους είναι το διαγνωστικό υπερηχογράφημα. Η μεγάλη διαγνωστική αξία των εικόνων, το μικρό κόστος εξέτασης, το γεγονός ότι η υπερηχογραφική εξέταση είναι ανώδυνη και ακίνδυνη για την ασθενή και η εύκολη δυνατότητα επανάληψης της εξέτασης, προσδίδει στο υπερηχογράφημα μαστού μια εξέχουσα θέση ανάμεσα στις απεικονιστικές μεθόδους και την καθιστά ένα σημαντικό διαγνωστικό συμπλήρωμα της μαστογραφίας.

Ο υπέρηχος μαστού:

1. Είναι χρήσιμος για την περαιτέρω εξέταση ενός μαστογραφικού ευρήματος ή μίας διαταραχής της αρχιτεκτονικής, όπως π.χ. η ασυμμετρία παρεγχύματος.
2. Βοηθά στον χαρακτηρισμό ενός συμπαγούς όγκου ως καλοήθη ή κακοήθη. Η ευαισθησία του υπερήχου για τη διάγνωση κακοήθειας είναι 98,4%. Βέβαια, καθοριστικής σημασίας για τα υψηλά επίπεδα ευαισθησίας είναι το επίπεδο της ικανότητας και της εμπειρίας του χειριστή. Ακόμα και στην περίπτωση που στον υπέρηχο ένας όγκος φαίνεται καλοήθης, αυτό δεν θα πρέπει να είναι αποτρεπτικό για την εφαρμογή βιοψίας, ειδικά όταν η μαστογραφία και η κλινική εξέταση δεν συμφωνούν με τη διάγνωση του υπερήχου.
3. Βοηθά στην αναγνώριση μίας κύστης. Κύστεις οι οποίες προκαλούν πόνο, μπορούν να παρακεντηθούν με την καθοδήγηση του υπερήχου.
4. Βοηθά στην περαιτέρω εξέταση μίας βλάβης-όγκου που ψηλαφήθηκε κατά την κλινική εξέταση αλλά δεν αναγνωρίζεται ικανοποιητικά στη μαστογραφία (όπως στην περίπτωση πολύ πυκνών μαστών).
5. Βοηθά να καθορίσουμε εά μία βλάβη που έχει διαγνωστεί μαστογραφικά μπορεί να απεικονιστεί ευκρινώς και έτσι να γίνει βιοψία καθοδηγούμενη από τον υπέρηχο.
6. Εξυπηρετεί στη μέτρηση των διαστάσεων ενός καρκινώματος και στην εισαγωγή ενός ειδικού κλιπ-marker στην περίπτωση που αρχικά θα γίνει εισαγωγική χημειοθεραπεία. Με τη βοήθεια του κλιπ μπορεί να γίνει ο εντοπισμός του καρκινώματος ακόμη και αν οι εξετάσεις μετά την εισαγωγική χημειοθεραπεία δεν απεικονίζουν πλέον όγκο

Η χρήση του υπερηχογραφήματος μαστού στην αρχική διαγνωστική εκτίμηση γυναικών με υπόνοια καρκίνου του μαστού, με ύπαρξη ψηλαφητού όγκου ή με μαστογραφικά πυκνούς μαστούς έχει πολύ θετικά αποτελέσματα.

Το όφελος από αυτή την προσέγγιση αποδείχτηκε σε μία μελέτη με 2.020 ασθενείς (470 από αυτές με ψηλαφητό όγκο) οι οποίες εξετάστηκαν κλινικά, υπεβλήθησαν σε μαστογραφία και κατόπιν υπέρηχο μαστού. Ο υπέρηχος μαστού διέάγνωσε 8 καρκινώματα μαστού, που δεν είχαν φανεί στις άλλες εξετάσεις και υποβίβασε (downgrading) 332 περιπτώσεις (υπόνοια καρκίνου στη μαστογραφία, αλλά στο υπερηχογράφημα διάγνωση κύστης ή ινοαδενώματος). Χρησιμοποιώντας τον υπέρηχο του μαστού κατά αυτόν τον τρόπο, ενισχύεται η ειδικότητά του (specifity). Στη μελέτη αυτή αποδείχτηκε ότι η ευαισθησία και η ειδικότητα της τριπλέτας: κλινική εξέταση, μαστογραφία και υπέρηχος ήταν 96,9% και 94,8%, ενώ οι αντίστοιχες τιμές για τον συνδυασμό  κλινική εξέταση και μαστογραφία ήταν κατώτερες, 91,5% και 87%.

Ο υπέρηχος του μαστού χρησιμοποιείται επίσης στις έγκυες και σε γυναίκες οι οποίες έχουν κάνει αυξητική στήθους με ενθέματα σιλικόνης, όπου διαδραματίζειπρωτεύοντα ρόλο, είτε γιατί σε αυτές τις περιπτώσεις η μαστογραφία δεν ενδείκνυται είτε γιατί η αξία της είναι πολύ μικρή.

Με τον υπέρηχο μπορεί, επίσης, να γίνει καλύτερη εκτίμηση της κατάστασης της μασχαλιαίας χώρας, ιδίως όταν υπάρχουν ψηλαφητοί λεμφαδένες. Στην περίπτωση αυτή μπορεί να γίνει προεγχειρητική βιοψία καθοδηγούμενη από υπέρηχο για να γίνει διάγνωση των ασθενών που έχουν διηθημένους λεμφαδένες. Η πληροφορία αυτή μπορεί να είναι σημαντική για το επακόλουθο χειρουργείο, την ακτινοθεραπεία και τη συστημική θεραπεία.

Η γενική κατάταξη μιας απεικόνισης μαστού γίνεται κατά BIRADS (Breast Imaging Reporting And Data Systems), που αναπτύχθηκε από το Αμερικανικό Κολλέγιο Ακτινολογίας (American College of Radiology-ACR) και έχει ως σκοπό την αντικειμενική αξιολόγηση και διαχείριση των παθήσεων του μαστού, μέσα από έναν κοινό κώδικα επικοινωνίας μεταξύ των ειδικοτήτων. Συνολικά η κατάταξη κατά BIRADS μιας απεικόνισης μαστού περιλαμβάνει εφτά κατηγορίες που αριθμούνται από το 0 ως το 6.

Σχετικά με την πυκνότητα του μαστού, αυτή αναφέρεται με βάση την κατάταξη ACR και περιλαμβάνει τις εξής κατηγορίες:

• Α = Οι μαστοί είναι σχεδόν τελείως λιπώδεις (ιναδενώδης ιστός < 25%).
• B = Υπάρχουν διάσπαρτες περιοχές ινοαδενώδους πυκνότητας (ιναδενώδης ιστός 25-50%).
• C = Οι μαστοί είναι ετερογενώς πυκνοί και μπορεί να αποκρύψουν μικρές μάζες (ιναδενώδης ιστός 50-75%).
• D = Οι μαστοί είναι εξαιρετικά πυκνοί και η ευαισθησία της μαστογραφίας μειωμένη (ιναδενώδης ιστός 75-100%).

Βιοψία μαστού με υπερηχογραφική καθοδήγηση (core needle biopsy)

Η διαδερμική βιοψία είναι ελάχιστα επεμβατική και προσφέρεται σαν πρώτο βήμα, ενώ ταυτόχρονα επιτρέπει τη λήψη επαρκούς ιστού, ώστε να γίνει ταυτοποίηση του ύποπτου εύρηματος-όγκου.

Η βιοψία γίνεται σε ύπτια θέση και δεν δημιουργεί πολλά προβλήματα στην ασθενή καθώς δεν χρειάζεται να συμπιεστεί το στήθος, όπως για παράδειγμα στην μαστογραφία ή στον μαμοτόμο.