Ο αριθμός των ανδρών που πλήττονται από καρκίνο του προστάτη αυξάνεται συνεχώς. Στην Ευρώπη και στη Βόρειο Αμερική είναι ο συχνότερος καρκίνος στους άντρες. Στην Ασία όμως η συχνότητα της πάθησης αυτής είναι κατά πολύ χαμηλότερη. Επειδή όλο και περισσότεροι άνδρες παρουσιάζουν καρκίνο του προστάτη, είναι επιτακτικό να κατανοηθούν οι μηχανισμοί που προκαλούν τη νόσο.Μόνο έτσι θα μπορέσουν να εφαρμοστούν αποτελεσματικές μέθοδοι πρόληψης. Οι αιτίες που προκαλούν τον καρκίνο του προστάτη δεν έχουν ακόμη αναγνωρισθεί με βεβαιότητα.

 Η ηλικία, η εθνική προέλευση, το οικογενειακό ιστορικό παίζουν σημαντικό ρόλο στη γένεση του καρκίνου αυτού. Η αύξηση της ηλικίας αποτελεί μια από τις κυριότερες αιτίες του καρκίνου του προστάτη. Η ασθένεια εμφανίζεται σπανιότατα σε άνδρες κάτω των 50 ετών. Το 85% των περιπτώσεων εμφανίζεται μετά από την ηλικία των 65 ετών. Υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες της διατροφής που δείχνουν συσχετισμό με την ασθένεια. Για παράδειγμα οι άνδρες που καταναλώνουν ψηλές ποσότητες κόκκινου κρέατος παρουσιάζουν αυξημένη συχνότητα καρκίνου του προστάτη. Επίσης διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για την ασθένεια όσοι έχουν μέσα στη διατροφή τους ψηλές ποσότητες  άλφα-λινολενικού οξέος, το οποίο είναι ένα λιπαρό πολυακόρεστο οξύ που περιέχεται σε λαχανικά και γαλακτοκομικά προϊόντα. Οι ψηλές συγκεντρώσεις ασβεστίου στη διατροφή, βρέθηκαν να συσχετίζονται με καρκίνο του προστάτη.

Οι άντρες που καταναλώνουν ψηλές ποσότητες ντομάτας, έχουν μικρότερο κίνδυνο για καρκίνο του προστάτη. Ο λόγος είναι ότι οι ντομάτες περιέχουν τη λυκοπένη η οποία είναι ένα ισχυρό αντι-οξειδωτικό που ανήκει στην οικογένεια των καροτινοειδών ενώσεων. Οι επιστήμονες εξετάζουν σήμερα την πιθανότητα να χρησιμοποιήσουν τη λυκοπένη για σκοπούς προφύλαξης από τον καρκίνο. Οι έρευνες για το ζήτημα αυτό συνεχίζονται. Με τα δεδομένα που διαθέτουμε τώρα δεν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι η λυκοπένη εάν λαμβάνεται χρόνια σαν χημειοπροφύλαξη, μπορεί να προλαμβάνει την εκδήλωση του καρκίνου αυτού. Στην Ασία οι άνδρες παρουσιάζουν χαμηλή συχνότητα του καρκίνου του προστάτη. Ποιος όμως είναι ο λόγος για τη διαφορά με τους άνδρες του Δυτικού κόσμου όπου ο καρκίνος αυτός αυξάνεται συνεχώς; Οι ερευνητές πιστεύουν ότι ένας από τους πιθανούς λόγους της διαφοράς αυτής είναι η διατροφή. 

Οι Ασιάτες έχουν μέσα στη διατροφή τους ψηλές ποσότητες φυτοοιστρογόνων. Τα φυτοοιστρογόνα έχουν προστατευτικό ρόλο εναντίον του καρκίνου του προστάτη. Ορισμένα τρόφιμα που καταναλώνονται ευρέως στην Ασία όπως η σόγια, είναι πλούσια σε φυτοοιστρογόνα. Ορισμένα θρεπτικά στοιχεία δείχνουν τουλάχιστο προκαταρκτικά ότι υπόσχονται πολλά όσον αφορά την πρόληψη του καρκίνου του προστάτη. 

Η βιταμίνη Ε και το σελένιο πιθανόν να είναι πολύ αποτελεσματικά στην πρόληψη του καρκίνου αυτού. Διεξάγονται τώρα έρευνες οι οποίες ακόμη να συμπληρωθούν που δείχνουν μια σημαντική προληπτική δράση των ουσιών αυτών. Το σελένιο έχει ισχυρές ιδιότητες που παρεμβαίνουν με διάφορους μηχανισμούς καταστέλλοντας τη δημιουργία όγκων. Η βιταμίνη Ε (άλφα τοκοφερόλη) προστατεύει το DNA από οξειδωτικές βλάβες. Πρόσφατα νέες έρευνες έδειξαν ότι οι άνδρες που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες θερμίδων διατρέχουν ψηλότερο κίνδυνο να εμφανίσουν καρκίνο του προστάτη.

Οι ανδρικές σεξουαλικές ορμόνες, τα ανδρογόνα (τεστοστερόνη, διυδροτεστοστερόνη), παίζουν ένα σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του καρκίνου του προστάτη. Αντίθετα το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ, η σωματική εξάσκηση και η αγγειεκτομή του σπερματικού πόρου για αντισυλληπτικούς λόγους δεν αυξάνουν τον κίνδυνο για την ασθένεια. Ο αυξητικός παράγοντας της ινσουλίνης (Insulin Growth Factor, IGF) παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη, στην κυκλοφορία και στο θάνατο των καρκινικών κυττάρων.

Ο παράγοντας αυτός που μπορεί εύκολα να μετρηθεί στο αίμα, όταν υπάρχει σε ψηλές συγκεντρώσεις, συσχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του προστάτη. Η γενετική προδιάθεση για τον καρκίνο του προστάτη φαίνεται από το γεγονός, ότι σε ορισμένες οικογένειες υπάρχει αυξημένος αριθμός περιστατικών του καρκίνου αυτού. Οι άνδρες οι οποίοι έχουν ένα αδελφό που παρουσίασε καρκίνο του προστάτη, έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να παρουσιάσουν οι ίδιοι τη νόσο. Εάν ο αδελφός είναι μονοζυγοτικός (πανομοιότυπος από γενετικής απόψεως) δίδυμος, τότε οι πιθανότητες για να εκδηλώσει ο άλλος αδελφός την ασθένεια, αυξάνονται. Βλέπουμε λοιπόν ότι ακόμη παραμένουν πολλά που πρέπει να μάθουμε για τον πολύ συχνό αυτό καρκίνο. 

Οι στρατηγικές πρόληψης είναι ακόμη περιορισμένες. Η χορήγηση φαρμάκων, όπως η φιναστερίδη, που μειώνουν τη συγκέντρωση των ανδρογόνων μέσα στον προστάτη, εξετάζεται τώρα στα πλαίσια πολυκεντρικών ερευνών, για να φανεί κατά πόσο πράγματι μπορεί να μειώσει τους θανάτους από την ασθένεια. Επίσης άλλες έρευνες εξετάζουν την αξία της προληπτικής χορήγησης του σελένιου και της βιταμίνης Ε.

Αναμένοντας τα αποτελέσματα, που θα δείξουν ποια είναι η καλύτερη πρόληψη του καρκίνου του προστάτη, ας μην ξεχνούμε ότι η έγκαιρη ανίχνευση της νόσου είναι το καλύτερο όπλο που διαθέτουμε σήμερα στον τομέα της προληπτικής δράσης. Η κλινική εξέταση, που περιλαμβάνει και τη δακτυλική εξέταση του προστάτη όπως επίσης και η μέτρηση του PSA (ειδικό προστατικό αντιγόνο), μετά από συμβουλή του γιατρού, μπορούν να προσφέρουν πολύτιμες υπηρεσίες στην αντιμετώπιση του καρκίνου του προστάτη.