Ο καρκίνος του πρωκτού είναι μιά νόσος, η συχνότητα της οποίας αυξάνει σημαντικά λόγω της ευρείας διάδοσης του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV). Ο καρκίνος πρωκτού είναι τελείως διαφορετικός από τον καρκίνο του ορθού (γειτονικό παχύ έντερο) και τον καρκίνο του υπολοίπου παχέος εντέρου. 'Εχουν τελείως διαφορετική επιδημιολογία και αιτιολογία και η θεραπεία είναι σημαντικά διαφορετική. Επίσης η πρόληψη γίνεται διαφορετικά.

Ο καρκίνος πρωκτού γίνεται πολύ συχνότερος λόγω της ευρείας διάδοσης του ιού HPV. Ορισμένοι υπότυποι του ιού HPV (16, 18, 31, 33, 35, 53, 73, 75 και άλλοι) που ενσωματώνονται στο ανθρώπινο DNA, προκαλούν σε μεγάλο ποσοστό τη νόσο. Οι παραπάνω υπότυποι είναι υπεύθυνοι και για το καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και του αιδοίου. Ακόμη και καρκίνοι στο πέος, στο στόμα και στον φάρυγγα αποδίδονται στη μόλυνση με τον ιό HPV. Σπάνια άλλες καταστάσεις χρόνιου ερεθισμού (όπως συρίγγια που διαρκούν πολλές δεκαετίες) μπορεί να προκαλέσουν καρκίνο του πρωκτού. Οι αιμοροίδες δεν προκαλούν καρκίνο στον πρωκτό.

Η συχνότητα του καρκίνου του πρωκτού στους ομοφιλόφιλους (MSM) είναι παρόμοια με την συχνότητα του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας πριν την χρήση του τεστ Παπανικολάου. Ο ιός HPV  Μόλυνση με τον ιό HIV και άλλοι παράγοντες κινδύνου 'Αλλες καταστάσεις όπως η μόλυνση με τον ιό HIV, η ανοσοκαταστολή (όπως π.χ. μετά από μεταμόσχευση νεφρού), το κάπνισμα είναι παράγοντες που υποβοηθούν τη δράση του ιού HPV και αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης της νόσου επειδή μειώνεται η αντίσταση του οργανισμού στη δράση του ιού HPV. '

Οποιος παρουσιάζει τους παρακάτω παράγοντες θα πρέπει να ελέγχεται με την κυτταρολογική εξέταση του πρωκτού (τεστ παπανικολάου, τεστ-παπ).

• 15 ή περισσότεροι ερωτικοί σύντροφοι
• Πρωκτική σεξουαλική επαφή (έλεγχος κάθε 2-3 χρόνια)
• Ιστορικό δυσπλασίας τραχήλου μήτρας
• Κάπνισμα
• Κονδυλωματα πρωκτού
• Μεταμόσχευση νεφρού, ανοσοκατα-σταλτικά φάρμακα, χρόνια θεραπεία με κορτιζόνη
• Μόλυνση με τον ιό HIV (έλεγχος κάθε χρόνο). Ιδιαίτερη σημασία έχει η μόλυνση με τον ιό HIV, ο οποίος αυξάνει σημαντικά την συχνότητα εμφάνισης της νόσου.

Τα αντιρετροϊικά φάρμακα (HAART) δεν μειώνουν αυτή την αυξημένη συχνότητα εμφάνισης. Η μέση ηλικία εμφάνισης καρκίνου πρωκτού στους HIV θετικούς είναι τα 40-49 χρόνια ενώ στους HIV αρνητικούς είναι τα 70-75 χρόνια. Επίσης έχει ανευρεθεί ότι η ο καρκίνος πρωκτού έχει χειρότερη επιβίωση στους HIV θετικούς παρά στους HIV αρνητικούς.

Παράγοντες κινδύνου για καρκίνο πρωκτού:

• 15 ή περισσότεροι ερωτικοί σύντροφοι
• Πρωκτική σεξουαλική επαφή (έλεγχος κάθε 2-3 χρόνια)
• Ιστορικό δυσπλασίας τραχήλου μήτρας
• Κάπνισμα
• Κονδυλωματα πρωκτού
• Μεταμόσχευση νεφρού, ανοσοκατα-σταλτικά φάρμακα, χρόνια θεραπεία με κορτιζόνη
• Μόλυνση με τον ιό HIV (έλεγχος κάθε χρόνο).

Υπερηχογραφική σταδιοποίηση Οποιοδήποτε ογκίδιο στην περιοχή του πρωκτού, ειδικά εάν είναι σκληρό, επώδυνο και αιμορραγεί θα πρέπει να ελέγχεται από τον εξειδικευμένο ιατρό με πρωκτοσκόπηση και βιοψία. ΄

Αλλες ενδείξεις είναι η εκροή υγρού από τον πρωκτό και η αλλαγή των συνηθειών του εντέρου.

Εάν η βιοψία δείξει την ύπαρξη της νόσου, πρέπει να γίνει σταδιοποίηση με το ενδοπρωκτικό υπερηχογράφημα για να διακριβωθεί η έκταση της νόσου και η διείσδυση της μέσα στους σφιγκτήρες. Θεραπεία καρκίνου πρωκτού Εάν το ενδοπρωκτικό υπερηχογράφημα δείξει ότι η νόσος είναι περιορισμένη και δεν θα προκληθεί μεγάλη βλάβη στους σφιγκτήρες με αποτέλεσμα την ακράτεια κοπράνων, τότε μπορεί να γίνει χειρουργική αφαίρεση του όγκου. Σε περίπτωση που η έκταση της νόσου είναι μεγάλη με κίνδυνο βλάβης στους σφιγκτήρες από ευρεία χειρουργική εκτομή, επιλέγεται ο συνδυασμός χημειο- ακτινοθεραπείας με καλά αποτελέσματα.