Ο καρκίνος στο πάγκρεας είναι μια από τις τρεις πιο συχνές αιτίες θανάτου από καρκίνο στις ΗΠΑ. Κατά 90% των περιπτώσεων είναι αδενοκαρκίνωμα.  Η πρόγνωση του συνήθως δεν είναι καλή γιατί συχνά διαγιγνώσκεται σε προχωρημένο στάδιο, ενώ εξαπλώνεται γρήγορα σε παρακείμενα όργανα. Γι’ αυτό το λόγο, η αντιμετώπισή του παρουσιάζει δυσκολίες και απαιτεί σημαντική εμπειρία κι εξειδίκευση από το χειρουργό.

Ο προληπτικός έλεγχος σε άτομα με παγκρεατικές κύστες ή οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του παγκρέατος, μπορεί να βοηθήσει στην έγκαιρη ανίχνευση ενός προβλήματος και σε σημαντικά καλύτερη πρόγνωση.

Τι είναι ο καρκίνος στο πάγκρεας;

Το πάγκρεας είναι ένα πολύ σημαντικό όργανο το οποίο βρίσκεται πίσω από το στομάχι, το οποίο συμβάλλει στην πέψη παράγοντας:

• τα ένζυμα που διασπούν τα τρόφιμα και
• ορμόνες που βοηθούν στη διαχείριση του σακχάρου στο αίμα και επιτρέπουν στον οργανισμό να αποθηκεύσει και να αξιοποιήσει την ενέργεια από την πέψη των τροφών.

Ο καρκίνος προκύπτει όταν μη φυσιολογικά κύτταρα στο πάγκρεας αναπτύσσονται ανεξέλεγκτα σχηματίζοντας έναν όγκο.

Ένας όγκος στο πάγκρεας μπορεί να είναι είτε καλοήθης είτε κακοήθης. Ο καλοήθης όγκος συνήθως δεν εξαπλώνεται πέρα ​​από το πάγκρεας ούτε εισβάλλει σε άλλους ιστούς, ενώ σπάνια αναπτύσσεται εκ νέου μετά την αφαίρεσή του. Ενίοτε αναπτύσσεται μια παγκρεατική κύστη ή μια καλοήθης συσσώρευση υγρού που μπορεί τελικά να καταστεί καρκινική.

Οι κακοήθεις όγκοι του παγκρέατος μπορούν να εξαπλωθούν και να βλάψουν άλλους ιστούς και όργανα σε όλο το σώμα, όπως τους λεμφαδένες, το ήπαρ, το περιτόναιο και τους πνεύμονες. Ένας κακοήθης όγκος έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να αναπτυχθεί εκ νέου μετά από την αφαίρεσή του.

Πέρα από το αδενοκαρκίνωμα, το οποίο εμφανίζεται στο τοίχωμα του παγκρεατικού πόρου, λιγότερο κοινοί τύποι καρκίνου στο πάγκρεας αφορούν σε νευροενδοκρινικούς όγκους.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο στο πάγκρεας;

Οι πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου στο πάγκρεας αυξάνονται όταν ισχύουν παράγοντες κινδύνου όπως:

• χρόνια παγκρεατίτιδα
• χρόνιος σακχαρώδης διαβήτης
• κάπνισμα
• υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ
• ορισμένες σπάνιες κληρονομικές ασθένειες

Ποια είναι τα συμπτώματα του καρκίνου στο πάγκρεας;

Συνήθως, ο καρκίνος του παγκρέατος δεν προκαλεί συμπτώματα στην αρχή. Ωστόσο, ακόμα κι όταν δίνει συμπτώματα, αυτά συχνά είναι παρόμοια με εκείνα που προκαλούνται από άλλες καταστάσεις. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να είναι:

• ίκτερος (κιτρίνισμα των ματιών ή του δέρματος)
• φαγούρα στο δέρμα
• σκούρα κίτρινα ή καφέ ούρα
• χλωμά, λιπαρά, δύσοσμα κόπρανα που μπορεί να επιπλέουν στην τουαλέτα
• πόνος στο στομάχι ή στην πλάτη
• δυσπεψία ή δυσφορία μετά την κατανάλωση λιπαρών τροφών
• απώλεια όρεξης ή ανεξήγητη απώλεια βάρους
• ναυτία και έμετος
• εξαιρετική κούραση
• νεοεμφανιζόμενος διαβήτης

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο καρκίνος του παγκρέατος δεν είναι η πιο κοινή αιτία ίκτερου. Αιτίες όπως πέτρες στη χολή, ηπατίτιδα και άλλες ασθένειες του ήπατος και του χοληδόχου πόρου είναι πολύ πιο συχνά αίτια του ίκτερου.

Πώς γίνεται η διάγνωση του καρκίνου στο πάγκρεας;

Η διάγνωση του καρκίνου του παγκρέατος μπορεί να περιλαμβάνει μια σειρά εξετάσεων, όπως:

• Διακοιλιακοί υπέρηχοι, για τη διερεύνηση των εσωτερικών οργάνων, όπως το ήπαρ, το πάγκρεας, ο σπλήνας και οι νεφροί, καθώς και για την αξιολόγηση της ροής του αίματος μέσω διαφόρων αγγείων.
• Αξονική τομογραφία κοιλίας για πιο λεπτομερή απεικόνιση των εσωτερικών οργάνων.
• Μαγνητική χολαγγειο-παγκρεατογραφία (MRCP), για την τρισδιάστατη απεικόνιση των χοληφόρων αγγείων και του παγκρεατικού πόρου.
• Ενδοσκοπική παλίνδρομη χολαγγειο-παγκρεατογραφία (ERCP), για την εξέταση του ήπατος, της χοληδόχου κύστης, των χοληφόρων πόρους και του παγκρέατος.
• Διαδερμική διαηπατική χολαγγειογραφία (PTC), κατά την οποία βελόνα εγχέεται στο ήπαρ χρωστική ουσία (σκιαγραφικό) έτσι ώστε οι δομές του χοληδόχου πόρου να είναι ορατές με ακτινογραφία.
• Ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα (EUS), για την καθοδηγούμενη λήψη δείγματος παγκρεατικού ιστού προς εργαστηριακή εξέταση (βιοψία).

Πώς αντιμετωπίζεται ο καρκίνος του παγκρέατος;

Η αντιμετώπιση του καρκίνου είναι ένα ταξίδι πολλαπλών βημάτων που μπορεί να περιλαμβάνει πολλές θεραπευτικές επιλογές, με πρώτη φυσικά τη χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση του όγκου.

Η χημειοθεραπεία και η ακτινοθεραπεία χρησιμοποιούνται συνδυαστικά πριν το χειρουργείο εφόσον απαιτείται η συρρίκνωση του όγκου, μετά το χειρουργείο για την ελαχιστοποίηση του κινδύνου επανεμφάνισης της νόσου, ή όταν δεν είναι δυνατή η χειρουργική αφαίρεση του όγκου για να μεγιστοποιηθεί το προσδόκιμο ζωής του ασθενούς.

Οι χειρουργικές επιλογές περιλαμβάνουν την επέμβαση Whipple’s (ονομάζεται επίσης παγκρεατοδωδεκαδακτυλεκτομή), κυρίως για όγκους στην κεφαλή του παγκρέατος, και την περιφερική παγκρεατεκτομή, όταν ο όγκος εντοπίζεται στο σώμα ή την ουρά του παγκρέατος.

Η επέμβαση Whipple’s είναι η πιο κοινή για την αφαίρεση όγκων από την κεφαλή του πάγκρεατος. Σε αυτή την επέμβαση αφαιρούνται τα εξής:

• η κεφαλή του παγκρέατος
• λεμφαδένες κοντά στον χοληδόχο πόρο
• το δωδεκαδάκτυλο (τμήμα του λεπτού εντέρου)
• τμήμα του στομάχου
• το σώμα του παγκρέατος
• η χοληδόχος κύστη και τμήμα του κοινού χοληδόχου πόρου

Πρόκειται για μια εξαιρετικά πολύπλοκη επέμβαση που όμως μπορεί να αποβεί σωτήρια.

Εξαιρετικά απαιτητική ως επέμβαση είναι και η περιφερική παγκρεατεκτομή, η οποία συχνά συνδυάζεται και με την αφαίρεση του σπλήνα.

Αμφότερες οι επεμβάσεις μπορούν να πραγματοποιηθούν με ανοικτό χειρουργείο ή ελάχιστα επεμβατική μέθοδο (λαπαροσκοπικά ή ρομποτικά), προκειμένου να υπάρχει μικρότερος κίνδυνος σοβαρών επιπλοκών, όπως η παγκρεατίτιδα και η παγκρεατική διαφυγή, και ο/η ασθενής να έχει καλύτερη και ταχύτερη ανάρρωση.