Η πρώτη αναφορά της ασθένειας βρέθηκε σε αιγυπτιακό πάπυρο που χρονολογείται από το 1600 π.Χ. Οι αρχαίοι Έλληνες γιατροί, με κορυφαίο τον Ιπποκράτη, περιγράφουν με λεπτομέρεια την νόσο καθώς και την χειρουργική και συντηρητική αντιμετώπισή της. Από του πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες υπάρχουν εκπληκτικές και λεπτομερείς περιγραφές για τη διενέργεια της μαστεκτομής και την αφαίρεση των λεμφαδένων της μασχάλης (Λεωνίδης ο Αλεξανδρινός, Γαληνός).
Για αιώνες αργότερα η χειρουργική πρωτοστατεί στην θεραπεία του καρκίνου του μαστού, αν και από τους αρχαίους χρόνους υπάρχουν περιγραφές για φάρμακα, κυρίως βότανα, με θεραπευτικές ιδιότητες. Στον 19ο αιώνα ο Dr Moore βάζει τις αρχές για την χειρουργική αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού και το 1882 ο Dr Halsted εκτελεί την πρώτη ριζική μαστεκτομή που αποτέλεσε την εγχείρηση εκλογής για 100 περίπου χρόνια. Ραγδαίες εξελίξεις στη θεραπεία Στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα και μέχρι σήμερα, συντελούνται ραγδαίες εξελίξεις στην γνώση και αντιμετώπιση της νόσου.
Κατανοούμε την βιολογική σημασία του προβλήματος, και την πολυπαραγοντική αιτιολογία του και αντιλαμβανόμαστε την πολυποικιλότητά του (όλοι οι καρκίνοι δεν είναι ίδιοι). Η καθιέρωση του προληπτικού ελέγχου υγιών γυναικών με μαστογραφία, αλλάζει δραματικά το profile της νόσου και την έκβασή της. Νέες τεχνολογίες προστίθενται στην απεικόνιση και διάγνωση.
Η ανακάλυψη ολοένα και περισσότερων βιοδεικτών αποκωδικοποιεί την ετερογένεια του καρκίνου του μαστού που πλέον ταξινομείται σε διαφορετικές ομάδες με διαφορετική πρόγνωση και αντιμετώπιση. Αυτό οδηγεί στην ανάπτυξη νέων στοχευμένων και πιο εξατομικευμένων θεραπειών. Και ενώ η χειρουργική γίνεται συνεχώς λιγότερο επεμβατική η κλινική ογκολογία διαδραματίζει πρωταρχικό ρόλο στην συνολική αντιμετώπιση ενός προβλήματος που δεν αφορά μόνο το μαστό αλλά όλο το σώμα. Η αδιάκοπη έρευνα προσθέτει συνεχώς νέα και αποτελεσματικότερα φάρμακα στην ογκολογική φαρέτρα (χημειοθεραπεία, ορμονοθεραπεία, ανοσοθεραπεία, άλλες στοχευμένες θεραπείες). Η ακτινοθεραπεία βελτιώνεται και γίνεται πιο ωφέλιμη για τον ασθενή.
Η ανακάλυψη των μεταλλάξεων των γονιδίων BRCA1 και BRCA2, στις οποίες οφείλεται ο κληρονομούμενος καρκίνος του μαστού και των ωοθηκών, ανοίγει το δρόμο στην κατανόηση του γενετικού μυστηρίου της νόσου και στη χάραξη στρατηγικών προφύλαξης. Εξειδικευμένα διεπιστιμονικά Κέντρα Μαστού
Η σημαντικότερη όμως εξέλιξη που συντελείται είναι η βαθιά πλέον επίγνωση πως ο καρκίνος του μαστού δεν είναι απλά μιαασθένεια αλλά ένα κοινωνικό πρόβλημα με πολλές σωματικές, ψυχικές και οικονομικές προεκτάσεις. Οι σύγχρονες κοινωνίες οργανώνουν προγράμματα πρόληψης και προφύλαξης και ταυτόχρονα προωθούν τον σχεδιασμό για την αποτελεσματική αντιμετώπισή του: τη δημιουργία εξειδικευμένωνδιεπιστημονικών κέντρων μαστού.
Η αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού ξεπερνάει τα όρια «ενός θεράποντος ιατρού» και γίνεται ευθύνη ολόκληρης διεπιστημονικής ομάδας η οποία αποτελείται από όλες τις επιστημονικές ειδικότητες που εμπλέκονται στην διάγνωση και θεραπεία. Η αντίληψη αυτή αποτυπώνεται πλέον σε οδηγίες εθνικών αλλά και διεθνών οργανισμών που απαιτούν η αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού να γίνεται μέσα από οργανωμένα κέντρα για να εξασφαλίζεται η καλύτερη δυνατή αντιμετώπιση των ασθενών.
Επιπλέον, νέο ήθος καθιερώνεται στην σχέση γιατρού και ασθενούς: η αυτονομία του ασθενούς. Ο ασθενής δεν υπακούει απλά τις οδηγίες του γιατρού αλλά ενημερώνεται πλήρως για τη νόσο και τις επιλογές και συμμετέχει ενεργά στη λήψη αποφάσεων. Ο καρκίνος του μαστού, ένας «παλιός γνωστός» που απαιτεί νέα, οργανωμένη και σχεδιασμένη αντιμετώπιση.