Η έγκαιρη ανίχνευση και διάγνωση του καρκίνου του στόματος και του φάρυγγα είναι καθοριστική για την αύξηση του ποσοστού επιβίωσης των ασθενών. Ο καρκίνος της στοματικής κοιλότητας μπορεί να αναπτυχθεί σε οποιοδήποτε σημείο του στόματος και του φάρυγγα. Οι περισσότερες περιπτώσεις αρχίζουν στη γλώσσα και στο έδαφος του στόματος που βρίσκεται κάτω από τη γλώσσα.

Οποιοσδήποτε μπορεί να προσβληθεί από τους καρκίνους της στοματικής κοιλότητας. Ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος στους άνδρες, σε άτομα άνω των 40 ετών, στους καπνιστές, σε αυτούς που πίνουν μεγάλες ποσότητες αλκοόλ και σε αυτούς που έχουν ιστορικό καρκίνου της κεφαλής και του λαιμού. Οι μέθοδοι θεραπείας των καρκίνων αυτών είναι πολύπλοκες, εξαρτώνται από την έκταση και τη θέση ανάπτυξης του όγκου. Περιλαμβάνουν τη χειρουργική επέμβαση, την ακτινοθεραπεία και τη χημειοθεραπεία.     

Η καθυστέρηση στη διάγνωση, είναι δυνατόν να καθιστά τις χειρουργικές επεμβάσεις πιο εκτενείς με μεγαλύτερους κινδύνους παραμόρφωσης.  

Το ποσοστό επιβίωσης των ασθενών με καρκίνο της στοματικής κοιλότητας και του φάρυγγα στα 5 χρόνια μετά από τη διάγνωση είναι μόνο γύρω στο 50%. Ορισμένοι παράγοντες αυξάνουν ουσιαστικά τον κίνδυνο προσβολής από καρκίνο του στόματος.

Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται:

• Το κάπνισμα κάθε μορφής  
• Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ  
• Ιογενείς λοιμώξεις  
• Ασθενείς με ανοσοανεπάρκεια, δηλαδή μείωση των δυνατοτήτων του συστήματος άμυνας του οργανισμού  
• Υποσιτισμός  
• Κακή υγιεινή του στόματος  
• Τεχνητές οδοντοστοιχίες κακής ποιότητας που δεν ταιριάζουν καλά  
• Υπερβολική έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου που ευθύνεται ιδιαίτερα για πρόκληση καρκίνου των χειλιών  

Ορισμένες επαγγελματικές ενασχολήσεις. Τα περισσότερα από τα πρώτα σημεία του καρκίνου του στόματος και του φάρυγγα, δεν προκαλούν πόνο. Επίσης είναι δύσκολο να ανιχνευθούν χωρίς να γίνει μια προσεκτική και λεπτομερής εξέταση της κεφαλής και του λαιμού από ένα γιατρό ή οδοντίατρο. Η διεξοδική εξέταση της κεφαλής και του λαιμού περιλαμβάνει την επισκόπηση και εξερεύνηση με τα δάκτυλα της γλώσσας, του εδάφους του στόματος κάτω από τη γλώσσα, του ουρανίσκου, των σιαλογόνων αδένων, των λεμφαδένων, της εσωτερικής επιφάνειας των παρειών και του πίσω μέρους της στοματικής κοιλότητας προς το φάρυγγα.

Η γλώσσα πρέπει να μετακινείται για να γίνεται καλύτερη επισκόπηση των πλευρών και της βάσης της.

Τα αρχικά συμπτώματα και σημεία του καρκίνου του στόματος και του φάρυγγα μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Πληγή στο στόμα που δεν επουλώνεται ή που αιμορραγεί εύκολα  
• Λευκή ή κόκκινη πλάκα στο στόμα που δεν φεύγει (λευκοπλακία ή ερυθρολευκοπλακία)  
• Παρουσία ογκιδίου ή πάχυνσης επιφάνειας ή πόνος στο στόμα, στο βάθος του λαιμού, στο φάρυγγα ή στη γλώσσα  
• Δυσκολίες μάσησης ή κατάποσης του φαγητού  
• Απώλεια δοντιών  
• Πόνος στα αυτιά.

Οι ασθενείς μπορεί να εκπαιδευτούν από τους γιατρούς τους και να κοιτάζουν από μόνοι τους για ανησυχητικά σημεία. Η αυτοεξέταση ενώ μπορεί να βοηθά, δεν αντικαθιστά τη συστηματική εξέταση που πρέπει να γίνεται από το γιατρό ή τον οδοντίατρο. Ο οδοντίατρος ή ο γιατρός, πρέπει να κάνουν συστηματικά λεπτομερείς και προσεκτικές εξετάσεις ρουτίνας, της κεφαλής και του λαιμού σε ασθενείς με παράγοντες κινδύνου για καρκίνο των περιοχών αυτών, ιδιαίτερα σε καπνιστές και άτομα που καταναλώνουν υπερβολικές ποσότητες αλκοολούχων ποτών.