Στο δυτικό κόσμο είναι το δεύτερο σε συχνότητα θανάτων κακόηθες νεόπλασμα μετά τον καρκίνο του πνεύμονα. Πρόκειται κατά 95% για αδενοκαρκίνωμα. Το 50% των περιπτώσεων εντοπίζεται στο ορθό και το σιγμοειδές, ενώ το 25% στο τυφλό και το ανιόν κόλο. Οι ηλικίες που προσβάλλονται συχνότερα είναι μετά τα 50 και ιδιαίτερα μεταξύ 60 και 75. Η αιτία είναι άγνωστη. Πιστεύεται ότι η πλειοψηφία των περιπτώσεων προέρχεται από εξαλλαγή (κακοήθη μετατροπή) αδενωματώδους πολύποδα.

Προδιαθεσικοί παράγοντες

- Ηλικία άνω των 60.

- Αδενωματώδεις πολύποδες (ιδιαίτερα αν είναι μεγέθους άνω του 1 εκ. ή αν είναι πολλαπλοί).Οι πιθανότητες ανάπτυξης καρκίνου σε αδενοματώδεις πολύποδες αυξάνονται σε σχέση με το μέγεθός τους.

- Νόσηση κατά το παρελθόν από καρκίνο του παχέος εντέρου.

- Οικογενειακό ιστορικό: ύπαρξη ενός συγγενή πάσχοντα από καρκίνο του παχέος εντέρου, αυξάνει στο διπλάσιο την πιθανότητα νόσησης.

- Σύνδρομα οικογενούς πολυποδίασης και σύνδρομο Gardner.

- Κληρονομικός μη πολυποειδής καρκίνος του παχέος εντέρου (σύνδρομο Lynch).

- Χρόνια ελκώδης κολίτιδα.

- Διαιτητικοί παράγοντες: δίαιτα φτωχή σε φυτικές ίνες και πλούσια σε κρέας, καρκινογόνες ουσίες τροφής.

Πρόληψη

- 'Ατομα ηλικίας άνω των 50 ετών, πρέπει να υποβάλλονται σε εξέταση αιμοσφαιρίνης κοπράνων κάθε χρόνο. Αν κριθεί σκόπιμο, γίνεται και σιγμοειδοσκόπηση.

- 'Ατομα με διαγνωσμένους πολύποδες του παχέος εντέρου, υποβάλλονται σε ενδοσκοπική ή χειρουργική αφαίρεση αυτών και ακολούθως παρακολουθούνται με κολοσκόπηση κατά τακτά χρονικά διαστήματα

 - Χειρουργική αφαίρεση όλου σχεδόν του παχέος εντέρου (ολική κολεκτομή), σε πάσχοντες από οικογενή πολυποδίαση.

- Αυξημένη επαγρύπνηση και έλεγχος με εξέταση αιμοσφαιρίνης κοπράνων ή και σιγμοειδοσκόπηση, όταν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του παχέος εντέρου.

- Αποτελεσματική αντιμετώπιση της ελκώδους κολίτιδας και τακτικός έλεγχος όταν η νόσος χρονολογείται για μεγάλο χρονικό διάστημα.

- Προτίμηση σε δίαιτες πλούσιες σε φυτικές ίνες και φτωχές σε κρέας.

Κλινική εικόνα Τα αδενοκαρκινώματα είναι δυνατόν κάποιες φορές να μη δώσουν συμπτώματα για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Τα συχνότερα συμπτώματα είναι:

- Γενικά συμπτώματα: αδυναμία, καταβολή, ανορεξία, απώλεια σωματικού βάρους, απίσχναση.

- Ο καρκίνος του δεξιού τμήματος του παχέος εντέρου (τυφλό και ανιόν κόλο), εκδηλώνεται συνήθως με συμπτώματα χρόνιας μικροσκοπικής απώλειας αίματος: αδυναμία, καταβολή, ωχρότητα λόγω της σιδηροπενικής αναιμίας που αναπτύσσεται.

- Ο καρκίνος του αριστερού τμήματος του παχέος εντέρου (κατιόν κόλο, σιγμοειδές), εκδηλώνεται συνήθως με συμπτώματα πλήρους ή ατελούς απόφραξης του εντέρου (ειλεός): κολικοειδής κοιλιακός πόνος, έμετοι, κοιλιακή διάταση. Επίσης με αλλαγή στις συνήθειες του εντέρου (περίοδοι δυσκοιλιότητας εναλάσσονται με περιόδους διάρροιας). Συνήθης είναι και η ορατή απώλεια αίματος με τα κόπρανα.

- Η επέκταση του καρκίνου του παχέος εντέρου γίνεται 1) με άμεση, κατά συνέχεια ιστού όπως λέγεται, εξάπλωση από το τοίχωμα του εντέρου 2) μέσω των τοπικών λεμφαδένων και 3) με την κυκλοφορία του αίματος σε απομακρυσμένα όργανα (ήπαρ, οστά, πνεύμονες).

Τα συμπτώματα είναι κάθε φορά ανάλογα του οργάνου που προσβάλλεται.

Διάγνωση - Η κολοσκόπηση με λήψη βιοψίας θέτει τη διάγνωση.

- Ακτινολογικός έλεγχος έλεγχος με βαριούχο υποκλυσμό.

- Παρουσία αιμοσφαιρίνης στα κόπρανα.

- Σιδηροπενική αναιμία.

- Μεγάλη αύξηση της τιμής των καρκινικών δεικτών (CEA, CA 19-9).

Αντιμετώπιση

- Χειρουργική θεραπεία: είναι η θεραπεία εκλογής όταν ο καρκίνος είναι χειρουργήσιμος και ο ασθενής μπορεί να χειρουργηθεί.

- Χημειοθεραπεία.

- Ακτινοθεραπεία.

- Συνδυασμοί των παραπάνω.