Ο καρκίνος του παγκρέατος είναι πιο συχνός σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, στους άνδρες σε σχέση με τις γυναίκες και στη μαύρη φυλή σε σχέση με τη λευκή. Η συχνότητά του έχει αυξηθεί πολύ στη διάρκεια του 20ου αιώνα και στις Ευρωπαϊκές χώρες φαίνεται να συνεχίζει να αυξάνεται.

Αιτιολογία Γενετικοί παράγοντες (παθολογικά γονίδια) φαίνεται ότι παίζουν ρόλο στην εμφάνισή του. Εξ΄'αλλου μερικές φορές συνυπάρχει με άλλα σύνδρομα (κληρονομικός μη πολυποδιακός καρκίνος του παχέως εντέρου, οικογενής καρκίνος του μαστού, σύνδρομο Peutz-Jeghers, κληρονομική παγκρεατίτιδα, οικογενές μελάνωμα). Υπάρχουν ενδείξεις ότι το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του παγκρέατος.

Εντόπιση - Σταδιοποίηση Τις περισσότερες φορές εντοπίζεται στην κεφαλή, τον αυχένα ή την αγκιστροειδή απόφυση (65%). Τις υπόλοιπες στο σώμα και την ουρά (15%) ή είναι διάχυτος σε όλο το πάγκρεας (20%). Ανάλογα με το μέγεθος του όγκου, με το εάν διηθεί παρακείμενα όργανα (δωδεκαδάκτυλο, χοληδόχο πόρο, στομάχι, σπλήνα, πυλαία φλέβα) ή λεμφαδένες, ή εάν έχει δώσει μεταστάσεις ταξινομείται σε 4 στάδια (Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, ΙV).

Η πρόγνωση του καρκίνου του παγκρέατος γενικά δεν είναι ενθαρρυντική, εν μέρει επειδή η διάγνωση συνήθως είναι καθυστερημένη. Στα στάδια Ι και ΙΙ μπορεί να περιμένει κανείς ικανοποιητικά αποτελέσματα, μετά από χειρουργική θεραπεία (5ετής επιβίωση 15-40%).

Συμπτώματα - Κλινική εικόνα Το συνηθέστερο σύμπτωμα είναι ο ίκτερος, επειδή συνήθως ο όγκος πιέζει το χοληδόχο πόρο και εμποδίζει τη δίοδο της χολής. Επίσης μπορεί να συνυπάρχει ανορεξία, απώλεια βάρους, πόνος, οξεία παγκρεατίτιδα, διαβήτης. Στη φυσική εξέταση του ασθενούς διαπιστώνουμε τον ίκτερο και πολλές φορές διατεταμένη, ψηλαφητή χοληδόχο κύστη (νόμος του Courvoisier).

Διάγνωση Οι εργαστηριακές εξετάσεις επιβεβαιώνουν τον ίκτερο και την απόφραξη, ενώ η διάγνωση τίθεται τελικά με απεικονιστικές μεθόδους (αξονική τομογραφία, μαγνητική και χολαγγειοπαγρεατογραφία-MRCP), καθώς και ενδοσκοπικά (ενδοσκοπική ανάστροφος χοληδοχο-παγκρεατογραφία- ERCP). Ο καρκινικός δείκτης CA 19-9, χρησιμοποιείται ως μία προσπάθεια έγκαιρης διάγνωσης του καρκίνου του παγκρέατος.

Αντιμετώπιση Εάν ο ασθενής δεν εμφανίζει απομακρυσμένες μεταστάσεις, εκτεταμένες λεμφαδενικές μεταστάσεις ή διήθηση των μεγάλων παρακείμενων αγγείων (άνω μεσεντέρια αγγεία, πυλαία φλέβα) η θεραπεία είναι χειρουργική, ανάλογα με την εντόπιση του όγκου.

1. Στη περίπτωση καρκίνου κεφαλής, αυχένα και αγκιστροειδούς αποφύσεως, γίνεται εγχείρηση Whipple, δηλαδή εκτομή της κεφαλής, της αγκιστοειδούς αποφύσεως και του αυχένα, με συναφαίρεση μέρους του στομάχου, ολόκληρου του δωδεκαδακτύλου και του αρχικού τμήματος της νήστιδος, όπως επίσης και τμήματος του χοληδόχου πόρου (ριζική παγκρεατοδωδεκαδακτυλεκτομή). Η αποκατάσταση της συνέχειας του πεπτικού σωλήνα, γίνεται με ξεχωριστές αναστομώσεις των κολοβωμάτων του στομάχου, του παγκρέατος και του χοληδόχου πόρου, με τη νήστιδα (λεπτό έντερο)

2. Στην περίπτωση καρκίνου σώματος-ουράς, γίνεται περιφερική παγκρεατεκτομή (εκτός από την κεφαλή).

3. Στην περίπτωση διάχυτου καρκίνου γίνεται ολική παγκρεατεκτομή. Η χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία προσφέρουν λίγα στον ασθενή και μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε ανεγχείρητες περιπτώσεις, μαζί με άλλα παρηγορητικά μέτρα (τοποθέτηση stent στο χοληδόχο πόρο, για αντιμετώπιση του ίκτερου)