Tι είναι ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) και γιατί είναι επικίνδυνος; Να εμβολιάσω το παιδί μου ή όχι; Πότε πρέπει να κάνει το εμβόλιο για να είναι προστατευμένο; Εκτός από τα κορίτσια, πρέπει να εμβολιάζονται και τα αγόρια; Στις γραμμές που ακολουθούν δίνουμε απαντήσεις στα συχνότερα ερωτήματα που απασχολούν τους γονείς σχετικά με τον εμβολιασμό έναντι του HPV.

Γιατί να εμβολιαστεί ένα κορίτσι έναντι του HPV; Τo εμβόλιο έναντι του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) είναι σημαντικό, καθώς προστατεύει από καρκίνους που προκαλούνται ως επακόλουθο χρόνιας μόλυνσης (λοίμωξης) από τον ιό. Ο ιός HPV είναι πολύ συχνός και υπολογίζεται πως 1 στους 4 μολύνεται από αυτόν. Οι περισσότεροι δεν αναπτύσσουν ποτέ συμπτώματα ή προβλήματα υγείας, αφού οι περισσότερες από τις HPV λοιμώξεις (9 από τις 10) εξαφανίζονται από μόνες τους εντός δύο ετών.

Ένα άτομο που έχει προσβληθεί από ιό HPV μπορεί να μην έχει κανένα σύμπτωμα, μεταδίδοντας τον ιό στους συντρόφους του, χωρίς να το γνωρίζει. Ο ιός μεταδίδεται κυρίως με τη σεξουαλική επαφή ή πιο σπάνια από την επαφή των γεννητικών περιοχών ή την επαφή των χεριών. Για τους λόγους αυτούς, ακόμη και η συστηματική χρήση προφυλακτικού, αν και μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο HPV λοίμωξης, δεν προστατεύει απόλυτα. Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος προστασίας από τον ιό HPV είναι ο εμβολιασμός.

Τι νοσήματα προκαλεί ο ιός HPV; Μερικές φορές, οι λοιμώξεις από HPV επιμένουν για χρόνια και μπορεί να προκαλέσουν κάποιους καρκίνους ή άλλα καλοήθη νοσήματα, όπως τα γεννητικά κονδυλώματα. Η μόλυνση από HPV μπορεί να προκαλέσει καρκίνο τραχήλου μήτρας, τον δεύτερο συχνότερο καρκίνο σε νεαρές γυναίκες 15-44 ετών, αλλά και άλλες μορφές καρκίνου, όπως καρκίνο του κόλπου και του αιδοίου, καρκίνο του πρωκτού και του πίσω μέρους του λαιμού, συμπεριλαμβανομένης της βάσης της γλώσσας και των αμυγδαλών (στοματοφάρυγγας), τόσο στις γυναίκες όσο και στους άνδρες, καθώς και καρκίνο του πέους στους άνδρες.

Οι προκαρκινικές αλλοιώσεις του τραχήλου της μήτρας και τα γεννητικά κονδυλώματα παρουσιάζουν μεγάλη αύξηση σε νεαρές γυναίκες 16-25 ετών, ενώ όσο πιο νωρίς ξεκινά η σεξουαλική δραστηριότητα τόσο νωρίτερα μπορεί να εμφανιστούν νοσήματα από τον HPV. Αυτό συμβαίνει γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι έρχονται σε επαφή με τον ιό HPV νωρίς στη σεξουαλική τους ζωή, τόσο επιδημιολογικών στοιχείων της λοίμωξης, αλλά και λόγω των ιδιαιτεροτήτων του ίδιου του τραχήλου των νεαρών γυναικών και εφήβων, που είναι πιο ευάλωτος σε τραυματισμούς κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής, άρα πιο επιρρεπής σε λοίμωξη από τον ιό HPV. Σε μελέτη από τον ελλαδικό χώρο σε σεξουαλικά δραστήρια κορίτσια 14-20 ετών, ο κίνδυνος λοίμωξης από HPV ήταν 6,5 φορές υψηλότερος έως 16 ετών.

Ποια είναι τα οφέλη του εμβολιασμού και πότε αυτός πρέπει να γίνεται; Ο εμβολιασμός μπορεί να προλάβει τουλάχιστον 8 στους 10 καρκίνους που σχετίζονται με τον ιό και 9 στα 10 περιστατικά γεννητικών κονδυλωμάτων. Είναι απαραίτητος για όλα τα κορίτσια, κατά προτίμηση στην ηλικία των 11-12 ετών, όταν υπάρχει ακόμη συστηματική παρακολούθηση από τον παιδίατρο. Η ανοσολογική απάντηση είναι η μέγιστη, οι πάντα ήπιες ανεπιθύμητες ενέργειες είναι λιγότερες, ενώ η πρόληψη παρέχεται εγκαίρως πριν από την πιθανότητα έκθεσης στον ιό. Το εμβόλιο έναντι του ιού HPV αποτελεί εμβόλιο ρουτίνας για τα κορίτσια ηλικίας 11-12 ετών. Η ηλικία αυτή είναι η περίοδος όπου ολοκληρώνεται όλη η σειρά των εμβολίων του Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμών στους εφήβους, καθώς τόσο η ανταπόκριση του οργανισμού στους εμβολιασμούς όσο και η συμμόρφωση των εφήβων στις ιατρικές οδηγίες είναι υψηλές. Σε περίπτωση που χαθεί η ευκαιρία να γίνει το εμβόλιο σε αυτή τη χρονική συγκυρία, μεταβαίνουμε στην ηλικία των μεγαλύτερων εφήβων.

Στο σημείο αυτό, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι δεν είναι σωστή η πεποίθηση των γονέων ότι το εμβόλιο αποτελεί διαβατήριο για την έναρξη σεξουαλικής δραστηριότητας. Το εμβόλιο είναι ένα ακόμη εμβόλιο της εφηβικής ηλικίας, που συστήνεται να χορηγείται στην ίδια ηλικία με τα υπόλοιπα εμβόλια. Ήδη χιλιάδες έφηβοι έχουν εμβολιαστεί στη χώρα μας και έχουν θωρακιστεί στον μέγιστο δυνατό βαθμό έναντι του ιού HPV. Μάλιστα, το δοσολογικό σχήμα 2 δόσεων (αντί 3) για τα κορίτσια έως 15 ετών, με μεσοδιάστημα 6 μηνών, διευκολύνει σημαντικά τη συμμόρφωση, καθώς απλουστεύεται ο εμβολιασμός (λιγότερες ιατρικές επισκέψεις και ενέσεις).

Αν η κόρη μου δεν εμβολιαστεί μέχρι τα 15 έτη, δεν πρέπει να εμβολιαστεί; Σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών, το εμβόλιο προσφέρει μεγάλο όφελος και στις μεγαλύτερες εφήβους ως 18 ετών, οι οποίες δεν έχουν προλάβει να εμβολιαστούν στην ηλικία των 11-15 ετών. Στις μεγαλύτερες κοπέλες, ανεξάρτητα από το εάν έχουν εκτεθεί στον ιό ή όχι, ο εμβολιασμός θα τις προστατεύσει από μελλοντικές λοιμώξεις. Όταν φτάσουν στην κατάλληλη ηλικία, οι εμβολιασμένες γυναίκες θα ξεκινήσουν και τη χρήση τεστ Παπ, σύμφωνα με ιατρικές οδηγίες. Να σημειωθεί ότι στα κορίτσια 15-18 ετών απαιτούνται 3 δόσεις του εμβολίου εντός 6μήνου. Είναι ασφαλές το εμβόλιο έναντι του HPV; Στις μελέτες, τα εμβόλια έναντι του ιού HPV έδειξαν καλό προφίλ ασφαλείας.

Η εμπειρία από τη χορήγηση περισσοτέρων των 270 εκατομμυρίων δόσεων παγκοσμίως επιβεβαίωσε το παραπάνω εύρημα, όπως διαβεβαιώνουν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) και έγκριτοι επιστημονικοί φορείς. Πρέπει να εμβολιάζονται και τα αγόρια; Όσον αφορά στον εμβολιασμό των αγοριών, που επίσης μπορεί να προσβληθούν από τον ιό, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) έχει ήδη εγκρίνει τον εμβολιασμό τους. Ο εμβολιασμός των αγοριών έχει ξεκινήσει μαζικά σε 19 χώρες παγκοσμίως (ΗΠΑ, Αυστραλία, Καναδά, Ιταλία, Αυστρία, Ελβετία κ.ά.), ενώ σε άλλες χώρες έχει καθυστερήσει η εφαρμογή του για λόγους κυρίως οικονομικούς, καθώς προτεραιότητα αποτελεί ο εμβολιασμός των γυναικών.

Ο εμβολιασμός των αγοριών θα τα προστατεύσει από τα γεννητικά κονδυλώματα και από μορφές καρκίνου, όπως αυτός του πρωκτού. Επιπλέον, εμβολιάζοντας τα αγόρια προστατεύονται έμμεσα και οι ερωτικοί τους σύντροφοι, που δεν έχουν εμβολιαστεί. Κάθε γονέας που έχει την οικονομική δυνατότητα, σε συνεννόηση με τον παιδίατρο, οφείλει να εξετάσει την πιθανότητα εμβολιασμού του αγοριού του και το όφελος από αυτόν.