Το ινοαδένωμα είναι ο πιο συχνός όγκος που εμφανίζεται στις έφηβες και στις νεαρές γυναίκες. Όμως, δεν αποκλείεται να εμφανιστεί και σε μεγαλύτερη ηλικία, ακόμα και μετά την εμμηνόπαυση. Το ινοαδένωμα δεν είναι νεοπλασία. Δηλαδή δεν προκύπτει από τον υπέρμετρο πολλαπλασιασμό των κυττάρων, που οδηγεί στον σχηματισμό μίας νεοπλασματικής ( νεοδημιουργημένης από αφύσικα πολλά σε αριθμό κύτταρα) μάζας, αλλά οφείλεται στην πάχυνση των κυττάρων του μαστού σε κάποια περιοχή του οργάνου.  Επειδή είναι συχνό και δεν έχει όλα τα χαρακτηριστικά μίας νόσου, το ινοαδένωμα θεωρείται ως μία παρέκκλιση από τη φυσιολογική ανάπτυξη ή την υποστροφή του μαζικού αδένα, δηλ. τη φυσιολογική διαδικασία ανάπτυξης, ωρίμανσης και μαρασμού (σε μεγαλύτερη ηλικία) του μαζικού αδένα.

Δεν είναι ξεκάθαρο ποιοι παράγοντες συμβάλουν στην εμφάνιση του, ποιοι δηλαδή σχετίζονται με τη δημιουργία του (παράγοντες κινδύνου). Τα αντισυλληπτικά στις νεότερες και η λήψη σκευασμάτων ορμονικής υποκατάστασης στις μεγαλύτερες γυναίκες έχουν ενοχοποιηθεί πως συμβάλουν προς αυτή την κατεύθυνση. Γενικά τα ινοαδενώματα φαίνεται να διεγείρονται από τα οιστρογόνα, την προγεστερόνη και τη γαλουχία. Επίσης, η λήψη φαρμάκων που καταστέλλουν το ανοσοποιητικό σε ασθενείς που τους έχει γίνει μεταμόσχευση κάποιου οργάνου, έχει συνδεθεί με την εμφάνιση πολλαπλών ινοαδενωμάτων. Κατά την εγκυμοσύνη είναι συχνό το φαινόμενο της αύξησης του μεγέθους των ινοαδενωμάτων.  Σε ποσοστό περίπου 15% των περιπτώσεων εμφανίζονται περισσότερα του ενός ινοαδενώματα ( πολλαπλά ινοαδενώματα) στην ίδια γυναίκα. Αυτά μπορεί να εμφανιστούν ταυτόχρονα ή διαδοχικά.

Σε πολλές περιπτώσεις το ινοαδένωμα γίνεται αντιληπτό από τη γυναίκα, αλλά πολύ συχνά η ύπαρξη του, ιδίως αν είναι μικρό και εντοπίζεται πιο βαθειά, ανακαλύπτεται τυχαία από τον υπερηχογραφικό έλεγχο ( ή τον μαστογραφικό σε γυναίκες  μεγαλύτερες των 40 ετών). Το πιο συχνό σύμπτωμα που οδηγεί στη διαπίστωση της ύπαρξης ενός ινοαδενώματος είναι η ψηλάφηση από την  ίδια τη γυναίκα και από το γιατρό, ενός σκληρού, ομαλού, ανώδυνου όγκου στο στήθος. Συνήθως αυτός ο όγκος είναι ευκίνητος ( γλιστρά κάτω από την πίεση των δακτύλων).

Πιο συχνά βρίσκονται ινοαδενώματα στο άνω έξω τεταρτημόριο του μαστού. Από την ψηλάφηση και μόνο είναι δύσκολο να καταλάβει ο γιατρός αν αυτό που ψηλαφά είναι κύστη ή ινοαδένωμα. Η εξέταση που κατά κανόνα  ξεχωρίζει αυτά τα δύο είναι το υπερηχογράφημα. Αυτό αφορά όλες τις ηλικίες και όχι μόνο τις νεαρές, όπου το υπερηχογράφημα είναι η καλύτερη μέθοδος απεικόνισης. Αν η γυναίκα είναι μεγαλύτερη των 25 ετών, τότε εκτός από την κλινική εξέταση και το υπερηχογράφημα, πρέπει να υποβληθεί και σε παρακέντηση του ινοαδενώματος με λεπτή ή ευρύστομη (χοντρή) βελόνα, για να γίνει κυτταρολογική ή ιστολογική εξέταση του.

Τα πιο πολλά ινοαδενώματα δεν ξεπερνούν σε μέγεθος τα 2 εκ.. Πολλά απ’ αυτά θα παραμείνουν στάσιμα σε μέγεθος, άλλα θα συνεχίσουν να αυξάνονται ( συνήθως έως 2 εκ.), κάποια θα υποχωρήσουν μετά από καιρό και ένα ποσοστό θα αυξηθεί σε μέγεθος ακόμα περισσότερο, ξεπερνώντας τα 2,5 ή τα 3 εκ.  Τα ινοαδενώματα έχουν αρκετές παραλλαγές ( υποκατηγορίες) στην μικροσκοπική εμφάνιση τους.

Μία απ’ αυτές, τα σύνθετα ινοαδενώματα, που εμφανίζονται συνήθως σε μεγαλύτερης ηλικίας γυναίκες, είναι αυτά που συνοδεύονται και από άλλες αλλοιώσεις και συνδέονται με μια μεγαλύτερη του συνήθους πιθανότητα για εμφάνιση καρκίνου του μαστού.

Μία ιδιαίτερη μορφή ινοαδενώματος είναι το νεανικό ή γιγαντιαίο ινοαδένωμα, το οποίο εμφανίζεται πιο συχνά σε νεαρές γυναίκες ( κάτω από την ηλικία των 20 ετών) και χαρακτηρίζεται από την γρήγορη αύξηση του μεγέθους του ( που ξεπερνά τα 5 εκ).

Δεν είναι σύνηθες, αφού αφορά το 3-4% των ινοαδενωμάτων. Η πιθανότητα να εμφανιστεί καρκίνος μέσα στο ινοαδένωμα ( να μετατραπεί το ινοαδένωμα σε κακοήθεια) είναι εξαιρετική σπανιότητα. Πιο συχνά( και πάλι όμως σπάνια) έχει διαπιστωθεί  να υπάρχει καρκίνος, συνήθως λοβιακού τύπου, δίπλα σ’ ένα ινοαδένωμα. Από την άλλη μεριά, πολύ σπάνια, ιδίως σε γυναίκες μετά τα 40, δεν αποκλείεται ένας όγκος που είχε διαγνωστεί ως ινοαδένωμα, να αποδειχθεί πως ήταν κακοήθης μετά την αφαίρεση του.  Μία γυναίκα που έχει εμφανίσει ινοαδένωμα και έχει επιβαρημένο οικογενειακό ιστορικό, όπως επίσης οι γυναίκες που σε ιστολογική εξέταση έχουν και άλλες βλάβες του μαζικού αδένα, φαίνεται πως έχουν έναν πιο αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν καρκίνο του μαστού.

Σε κάθε περίπτωση η ύπαρξη ενός όγκου θα πρέπει να διερευνάται από ειδικό γιατρό. Το τριπλό τεστ, δηλ. η κλινική εξέταση, η απεικόνιση και η παρακέντηση, αποτελεί κανόνα για τη διάγνωση του ινοαδενώματος ( αλλά και για κάθε όγκο). 

Η αντιμετώπιση ενός ινοαδενώματος είναι στις περισσότερες των περιπτώσεων συντηρητική, δηλ. αρκεί ο εφησυχασμός της γυναικάς με τη διαγνωστική επιβεβαίωση και η παρακολούθηση, για να ελεγχθεί αν έχει αυξητική τάση και πόση.

Η χειρουργική θεραπεία ενδείκνυται στις ακόλουθες περιπτώσεις:  Αν ένα ινοαδένωμα αυξάνει γρήγορα σε μέγεθος, αν είναι μεγαλύτερο των 2,5 -3 εκ , αν η εμφάνιση του ( η εικόνα του) στο υπερηχογράφημα δεν είναι ξεκάθαρη και αν στην κυτταρολογική ή ιστολογική εξέταση υπάρξουν ενδείξεις ύπαρξης άτυπων κυττάρων ( ατυπία) ( ιδίως αν πρόκειται για ινοαδενώματα σε μεγαλύτερης ηλικίας γυναίκες). Μία άλλη αιτία για χειρουργική αφαίρεση του ινοαδενώματος είναι να το επιθυμεί η ίδια  η γυναίκα. Όμως, προσοχή, αυτή η επιθυμία να είναι προϊόν καλής και ψύχραιμης πληροφόρησης και όχι κατά κάποιο τρόπο εκφοβισμού.

Ο λόγος που το μέγεθος είναι κριτήριο για χειρουργική επέμβαση είναι πως στις περιπτώσεις μεγάλων ινοαδενωμάτων μπορεί αυτά να μην είναι ινοαδενώματα αλλάφυλλοειδείς όγκοι, μία άλλη κατηγορία όγκων που είναι, ας επιτραπεί η έκφραση, ξαδελφάκια με τα ινοαδενώματα, αλλά τα οποία, όμως, έχουν διαφορετική συμπεριφορά.

Η παρακέντηση με λεπτή βελόνα δυσκολεύεται να ξεχωρίσει αυτά τα δύο «συγγενικά» είδη. Σε κάθε περίπτωση βασικό κριτήριο είναι το μέγεθος: οι φυλλοειδείς όγκοι αυξάνουν και αποκτούν μεγάλο μέγεθος. Ιδιαίτερα οι γυναίκες δεν πρέπει να φοβούνται μήπως αν παραμείνει το ινοαδένωμα γίνει «κακό». Ούτε πάλι η πιθανότητα να αυξηθεί σε μέγεθος κατά τη γαλουχία αποτελεί ένδειξη για εγχείρηση, στο βαθμό που ούτε το θηλασμό επηρεάζει, ούτε η ψηλάφηση του τρομάζει, αφού είναι γνωστό πως πρόκειται για ινοαδένωμα.

Αν, όμως, η γυναίκα ασχολείται συνεχώς με αυτό τον  «όγκο» και αγχώνεται, τότε η εγχείρηση μπορεί να είναι η καλύτερη λύση. Η αφαίρεση των ινοαδενωμάτων μπορεί να γίνει με τοπική ή γενική αναισθησία. Η γυναίκα δεν χρειάζεται να παραμείνει στο νοσοκομείο περισσότερο από μερικές ώρες, ακόμα και αν χειρουργηθεί με γενική αναισθησία.

Η ημερήσια νοσηλεία είναι στην μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων η κατάλληλη πρακτική. Η τομή του δέρματος για την αφαίρεση του όγκου επιλέγεται να γίνει συχνά στο όριο της θηλαίας άλω με το δέρμα του μαστού ( στη γραμμή – όριο μεταξύ του σκουρόχρωμου τμήματος της θηλαίας άλω και του  πιο ανοιχτού δέρματος του μαστού). Και αυτό γιατί η ουλή που θα σχηματιστεί αργότερα δεν θα είναι εύκολα ορατή

. Αν όμως το ινοαδένωμα είναι μεγάλο ή βρίσκεται πολύ μακριά από το όριο που αναφέρθηκε, τότε η τομή θα γίνει στην περιοχή του δέρματος που βρίσκεται πάνω από το ινοαδένωμα. Σε κάθε περίπτωση, όμως, ο χειρουργός επιλέγει την κατάλληλη τομή ώστε να μεγιστοποιήσει το καλό αισθητικό αποτέλεσμα.

Τα τελευταία χρόνια έχουν δοκιμαστεί με επιτυχία μέθοδοι με ειδικές συσκευές που είτε εξαχνώνουν ( καίνε), είτε απομακρύνουν κομμάτι –κομμάτι, είτε καταψύχουν και νεκρώνουν τα ινοαδενώματα. Επειδή, αυτές οι τεχνικές δεν δημιουργούν τόσο μεγάλες ουλές, όσο η ανοικτή βιοψία, έχουν καλές προοπτικές να τύχουν στο μέλλον ευρύτερης αποδοχής.

Να επισημανθεί πως χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή σ’ ότι αφορά την προθυμία για επέμβαση σε νεαρές γυναίκες με μικρό ινοαδένωμα. Αφ’ ενός γιατί αυτό μπορεί να μην μεγαλώσει ή και να υποχωρήσει, αφετέρου γιατί μία ουλή σ’ ένα νεανικό στήθος είναι μεγαλύτερο πρόβλημα, απ’ ότι σε μία μεγάλης ηλικίας γυναίκα. Και η ουλή του χειρουργείου μένει εφ’ όρου ζωής.

Εξάλλου τίποτε δεν αποκλείει η ίδια γυναίκα αργότερα να εμφανίσει και άλλα ινοαδενώματα.   Συμπερασματικά: Οι νέες γυναίκες δεν πρέπει να τρομάζουν, όπως συμβαίνει πολύ συχνά όταν πιάσουν έναν όγκο στο στήθος τους. Στη νεαρή ηλικία το ινοαδένωμα είναι κατά πολύ συχνότερο απ’ ότι είναι ο καρκίνος και δεν χρειάζεται οπωσδήποτε χειρουργική αφαίρεση.