Η ΜΟΛΥΝΣΗ ΤΗΣ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗΣ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ IO HPV Είναι ευρέως γνωστό ότι ο HPV αποτελεί τον κύριο αιτιολογικό παράγοντα για την ανάπτυξη κονδυλωμάτων στη γεννητική περιοχή και καρκίνου του τραχήλου της μήτρας στις γυναίκες. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια διαπιστώνεται όλο και περισσότερο ότι ο HPV μπορεί να προσβάλλει διάφορες περιοχές της στοματικής κοιλότητας (γλώσσα, σκληρά υπερώα, ούλα, παρειές) και να προκαλέσει καλοήθεις αλλά και κακοήθεις βλάβες.

Πόσο συχνή είναι η μόλυνση από τον HPV στη στοματική κοιλότητα; Σύμφωνα με επιδημιολογικές μελέτες, η HPV λοίμωξη στη στοματική κοιλότητα είναι σπάνια σε υγιή άτομα και κυμαίνεται από 2- 8%. Όσον αφορά την ηλικία, τα υψηλότερα ποσοστά μόλυνσης παρατηρούνται μεταξύ 30- 34 ετών και έπειτα μεταξύ 60- 64 ετών τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες. Ειδικότερα, τα αυξημένα ποσοστά του HPV σε άτομα μεγάλης ηλικίας είναι πιθανό να οφείλονται στη μείωση των αμυντικών μηχανισμών του οργανισμού. Παρ’ όλα αυτά, η βιολογική συμπεριφορά της λοίμωξης από τον HPV διαφέρει σημαντικά μεταξύ των δύο φύλων και εμφανίζεται συχνότερα στους άνδρες συγκριτικά με τις γυναίκες.

Μέχρι σήμερα δεν έχει πλήρως αποσαφηνιστεί ο λόγος για τον οποίο ο HPV μολύνει συχνότερα τη στοματική κοιλότητα των ανδρών. Είναι πιθανό αυτή η προτίμηση του ιού να οφείλεται στο γεγονός ότι

α) οι άνδρες έχουν συνήθως μεγαλύτερο αριθμό σεξουαλικών συντρόφων και επομένως περισσότερες πιθανότητες να εκτίθενται στον HPV,

β) η μετάδοση της μόλυνσης στη στοματική κοιλότητα είναι πιο αποτελεσματική μέσω της γεννητικής περιοχής των γυναικών (βλεννογόνια επιφάνεια) σε σύγκριση με το κερατινοποιημένο επιθήλιο της γεννητικής περιοχής των ανδρών,

γ) οι γυναίκες οι οποίες έχουν αναπτύξει κάποια επίπεδα ανοσίας λόγω της HPV λοίμωξης στον τράχηλο της μήτρας, είναι πιθανό να προστατεύονται έναντι της ιικής μόλυνσης στη στοματική τους κοιλότητα.  

Με ποιο τρόπο μολύνεται η στοματική κοιλότητα από τον HPV; O HPV μπορεί να μολύνει τις διάφορες περιοχές της στοματικής κοιλότητας κυρίως μέσω της σεξουαλικής επαφής (συγκεκριμένες σεξουαλικές πρακτικές), λόγω απουσίας εμφανών βλαβών και συμπτωμάτων. Αυτές οι συγκεκριμένες σεξουαλικές συμπεριφορές καθώς και ο αυξημένος αριθμός συντρόφων αυξάνουν τον κίνδυνο απόκτησης HPV λοίμωξης στη στοματική κοιλότητα. Συνεπώς, η πιθανότητα μόλυνσης ενός ατόμου από τον HPV στη στοματική κοιλότητα συνδέεται άμεσα με τον αριθμό των σεξουαλικών του συντρόφων. Επιπλέον, ορισμένες μελέτες αναφέρουν ότι το «γαλλικό» φιλί μπορεί να μεταδώσει τον HPV μεταξύ των συντρόφων, ωστόσο περισσότερη έρευνα απαιτείται προκειμένου να αποδειχθεί αυτός ο τρόπος μετάδοσης.

Ποιοί παράγοντες ευνοούν τη μόλυνση της στοματικής κοιλότητας από τον HPV; Το κάπνισμα φαίνεται πως διευκολύνει την προσβολή του επιθηλίου της στοματικής κοιλότητας από τον HPV, ενώ παράλληλα έχει παρατηρηθεί ότι οι καπνιστές βρίσκονται σε υψηλότερο κίνδυνο απόκτησης HPV λοίμωξης, ιδιαίτερα οι βαριά καπνιστές, σε σύγκριση με τους μη καπνιστές. Οι χημικές ουσίες του καπνού έχουν την ικανότητα να προκαλούν φλεγμονή στο στοματικό επιθήλιο, δημιουργώντας έτσι το κατάλληλο περιβάλλον για τον  HPV, ενώ ταυτόχρονα εμποδίζουν τους μηχανισμούς άμυνας του οργανισμού έναντι του ιού. Επιπλέον, η πτωχή στοματική υγιεινή έχει συνδεθεί με αύξηση του κινδύνου εμφάνισης HPV λοίμωξης.

Πόσο διαρκεί η μόλυνση της στοματικής κοιλότητας από τον HPV; Η μελέτη της HPV λοίμωξης στη στοματική κοιλότητα εμφανίζει αρκετές δυσκολίες καθώς στην πλειονότητα των περιπτώσεων δεν εκδηλώνονται συμπτώματα. Επιπλέον, στη διεθνή βιβλιογραφία υπάρχουν μόνο λίγες μελέτες παρακολούθησης σε βάθος χρόνου ατόμων που έχουν προσβληθεί από τον ιό. Σε γενικές γραμμές η μόλυνση της στοματικής κοιλότητας από τον HPV διαρκεί από 6 έως 24 μήνες οπότε και εκκαθαρίζεται από τη φυσική ανοσία του οργανισμού. Ωστόσο, ο χρόνος εξαρτάται από τον τύπο του ιού που προσβάλλει το στοματικό επιθήλιο (τύποι υψηλού ή χαμηλού κινδύνου). Συγκεκριμένα, έχει βρεθεί ότι η μόλυνση από τον υψηλού κινδύνου τύπο HPV 16 τείνει να εμμένει πέραν του ενός έτους, ενώ μπορεί να διαρκεί αρκετά χρόνια. Η διαρκής παρουσία ορισμένων HPV τύπων υψηλού κινδύνου στη στοματική κοιλότητα ευνοείται από το κάπνισμα το οποίο εμποδίζει την εκκαθάριση της λοίμωξης και είναι πιθανό να συμβάλλει στην ανάπτυξη καρκίνου με την πάροδο πολλών ετών.

Ποιές είναι οι πιθανότητες ταυτόχρονης μόλυνσης (γεννητική περιοχή- στοματική κοιλότητα;) Σύμφωνα με μελέτες της διεθνούς βιβλιογραφίας, η ταυτόχρονη μόλυνση του γεννητικού συστήματος των γυναικών και της στοματικής τους κοιλότητας εμφανίζει χαμηλά ποσοστά. Το γεγονός αυτό είναι πιθανό να οφείλεται στις διαφορές των δύο ανατομικών περιοχών όσον αφορά την προσβασιμότητα του ιού και την εκκαθάρισή του. Το επιθήλιο της στοματικής κοιλότητας ομοιάζει με εκείνο που καλύπτει τη γεννητική περιοχή των γυναικών.

Ωστόσο, η έκκριση σιέλου και η αντιμικροβιακή της δράση μπορεί να μειώνει το χρόνο επαφής μεταξύ του ιού και του επιθηλίου της στοματικής κοιλότητας, μειώνοντας επομένως την πιθανότητα ο ιός να εισέλθει στα κύτταρα- στόχος. Όσον αφορά τη μόλυνση από τον HPV μεταξύ των σεξουαλικών συντρόφων, έχει παρατηρηθεί ότι σε ποσοστό 12% εμφανίζουν ταυτόχρονα τη λοίμωξη, με την πλειονότητα των ανδρών να έχουν HPV στο στόμα, ενώ οι γυναίκες σύντροφοι στη γεννητική περιοχή.

Η παρατήρηση αυτή εξηγείται από τις αυξημένες πιθανότητες μετάδοσης του HPV από το γεννητικό σύστημα των γυναικών στη στοματική κοιλότητα των ανδρών συγκριτικά με την αντίστροφη οδό μετάδοσης.