Γυναικομαστία ονομάζουμε την καλοήθη διόγκωση του ανδρικού στήθους λόγω υπερτροφίας του αδένα του μαστού. Διόγκωση του στήθους μπορεί να προκληθεί και από υπερβολική συσσώρευση λίπους, αλλά τότε ονομάζεται ψευδογυναικομαστία. Είναι πολύ συχνή στους εφήβους και σε άνδρες προχωρημένης ηλικίας. Απαιτεί σωστή διερεύνηση για τον αποκλεισμό του ανδρικού καρκίνου μαστού, αρχικά, και την διερεύνηση της αιτιολογίας, στη συνέχεια.

Πόσο συχνή είναι η φυσιολογική γυναικομαστία;

Η φυσιολογική γυναικομαστία συμβαίνει σε συγκεκριμένες ηλικίες και είναι πιο συχνή από ότι θα περιμένατε. Πάνω από το 70% των νεογέννητων έχουν διόγκωση του μαζικού αδένα, λόγω των οιστρογόνων της μητέρας. Λόγω του καταιγισμού ορμονικών αλλαγών 40-50% των εφήβων εμφανίζουν γυναικομαστία. Οι δύο αυτές κατηγορίες διόγκωσης του στήθους είναι πολύ πιθανό να υποστρέψουν αυτόματα με την πάροδο του χρόνου. Όμως, με την αύξηση της ηλικίας σημειώνεται μείωση των επιπέδων της τεστοστερόνης στον άνδρα, με αποτέλεσμα την εμφάνιση γυναικομαστίας στο 50% των ηλικιωμένων ανδρών.

Όπως είπαμε, η πραγματική διόγκωση του αδένα στον άνδρα δεν θα πρέπει να συγχέεται με την διόγκωση της θέσης του στήθους λόγω λίπους, που ονομάζεται ψευδογυναικομαστία. Αυτή η κατάσταση μπορεί να συνοδεύει την παχυσαρκία στον άνδρα. Η σωστή διάγνωση είναι πολύ σημαντική, διότι η ψευδογυναικομαστία απαιτεί διαφορετική διερεύνηση και έχει διαφορετικο τρόπο αντιμετώπισης.

Ποιά είναι τα αίτια της γυναικομαστίας

Η γυναικομαστία όταν δεν είναι φυσιολογική, σε συγκεκριμένη ηλικία, οφείλουμε να διερευνήσουμε τα αίτια που την προκαλούν. Μπορεί να είναι καλοήθη τα αίτια, αλλά ίσως και να κρύβει πολύ σοβαρά προβλήματα. Ο γιατρός σας θα σας καθοδηγήσει ώστε να γίνουν οι εξετάσεις που χρειάζονται με τη σωστή σειρά. Ενημερωτικά θα αναφέρουμε κάποια συνήθη αίτια γυναικομαστίας.

• Λήψη διάφορων φαρμάκων για άλλα νοσήματα, όπως για τον καρκίνο προστάτη
• Λήψη ανδρογόνων (bodybuilding)
• Αιθέρια έλαια λεβάντας και tea tree
• Ορμονικές διαταραχές από άλλα αίτια
• Θυρεοτοξίκωση
• Νεφρική ανεπάρκεια
• Ηπατική νόσος
• Όγκοι όρχεων
• Γενετική προδιάθεση

Διάγνωση και διερεύνηση γυναικομαστίας

Με την εμφάνιση διόγκωσης στο στήθος πρέπει να απευθυνθείτε σε εξειδικευμένο ιατρό (χειρουργό μαστού – μαστολόγο). Η πρώτη προτεραιότητα είναι να αποκλειστεί τυχόν καρκίνος μαστού στον άνδρα. Η κλινική εξέταση θα δώσει την πρώτη εντύπωση αν πρόκειται για ετερόπλευρη ή αμφοτερόπλευρη γυναικομαστία (σε έναν ή και τους δύο μαστούς) και επίσης, αν πρόκειται για αληθή ή λιπώδη γυναικομαστία. Εξετάζεται όλο το σώμα για να διερεύνηθούν τα αίτια της γυναικομαστίας. Θα ακολουθήσουν ακτινολογικές εξετάσεις όπως υπέρηχος μαστού και μαστογραφία (αναλόγως ηλικίας). Συχνά απαιτούνται και εξετάσεις αίματος, ορμονολογικές και άλλες. Ο κλινικός γιατρός τότε θα αξιολογήσει το σύνολο των ευρημάτων και θα αποφασίσει αν απαιτείται βιοψία για να επιβεβαιωθεί η διάγνωση. Η κατευθυνόμενη βιοψία δια κόπτουσας βελόνης υπό τοπική αναισθησία είναι ο καλύτερος τρόπος για να τεθεί η διάγνωση της γυναικομαστίας και να αποκλειστεί ο καρκίνος. Σε σπανιότερες περιπτώσεις η βιοψία μπορεί να αναδείξει άλλες παθολογίες στον μαστό, όπως το μεταστατικό καρκίνωμα, το λέμφωμα κ.α.

Ποιοί άντρες πρέπει να υποβληθούν σε βιοψία:

• Σκληρή και ανώμαλων ορίων μάζα
• Μάζα όχι συμμετρική στους δύο μαστούς
• Όταν υπάρχει έκκριση θηλής (με αίμα ή χωρίς)
• Αν η μάζα δεν είναι κινητή από το δέρμα της θηλής
• Αν η μάζα συνδέεται με το θωρακικό τοίχωμα
• Όταν οι μασχαλιαίοι λεμφαδένες δεν είναι φυσιολογικοί

Γυναικομαστία και λοιπές νόσοι

Αν κατά τη διερεύνηση για να αποκαλυφθούν τα αίτια της γυναικομαστίας διαγνωσθεί κάποια πάθηση, ο χειρουργός μαστού θα σας παραπέμψει στην αντίστοιχη ειδικότητα. Η συχνότερη ανα΄γκη παραπομπής είναι σε ενδοκρινολόγο, όταν εντοπιστούν ορμονικές διαταραχές.

Γυναικομαστία και πόνος στο στήθος

Πολλές φορές η γυναικομαστία συνοδεύεται από έντονο πόνο στον μαστό. Αυτό προκαλεί σημαντικά προβλήματα στην καθημερινότητα του άνδρα, καθώς περιορίζει την φυσική δραστηριότητα. Αν συμβαίνει αυτό, ο εξειδικευμένος ιατρός θα συζητήσει μαζί σας την πιθανότητα φαρμακευτικής θεραπείας για αντιμετώπιση του πόνου. Η φαρμακευτική αγωγή για τον πόνο στο στήθος συνηθως δεν επηρεάζει την διόγκωση, οπότε η θεραπεία της γυναικομαστίας είναι χειρουργική.

Χειρουργική θεραπεία της γυναικομαστίας

Η γυναικομαστία απαιτεί χειρουργική επέμβαση για να αφαιρεθεί ο μαζικός αδένας και μέρος του λίπους πίσω από τη θηλή. Η επέμβαση αυτή ονομάζεται υποδόρια μαστεκτομή.  Αν η γυναικομαστία είναι μεγάλου σταδίου, τότε απαιτείται ογκοπλαστική χειρουργική επέμβαση για να μειωθεί η περίσσεια δέρματος. Αναλόγως το μέγεθος της γυναικομαστίας, η επέμβαση μπορεί να είναι από σχετικά σύντομη ως και πολύωρη. Οι επεμβάσεις αυτές είναι τεχνικά πολύ απαιτητικές για να επιτευχθεί καλό αισθητικό αποτέλεσμα και απαιτεί ιδιαίτερες δεξιότητες από τον χειρουργό.