Ο καρκίνος του μαστού είναι ο συχνότερος καρκίνος του γυναικείου πληθυσμού στις ανεπτυγμένες χώρες του δυτικού κόσμου. Στη χώρα μας έχουμε περισσότερες από 5000 νέες περιπτώσεις κάθε χρόνο. Ο καρκίνος του μαστού αποτελεί συνολικά τη δεύτερη αιτία θανάτου των γυναικών από κακοήθες νεόπλασμα και την πρώτη αιτία θανάτου για τις γυναίκες μεταξύ 45 και 60 ετών. 

Όσο νωρίτερα διαγνωστεί ένας καρκίνος του μαστού, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα για επιτυχημένη θεραπεία. Στην ηλικία μεταξύ 35 και 40 ετών, κάθε γυναίκα θα πρέπει να υποβάλλεται σε κλινική εξέταση των μαστών κάθε δύο χρόνια και να κάνει το πρώτο της έλεγχο με μαστογραφία. Από την ηλικία των 40 ετών, θα πρέπει να υποβάλλεται συστηματικά σε μαστογραφία και κλινική εξέταση των μαστών από εξειδικευμένο ιατρό, μία φορά το χρόνο. Στις μικρές ηλικίες, κάτω των 35 ετών, όπου λόγω πυκνότητας του μαστού η μαστογραφία έχει μειωμένη δυνατότητα να ανιχνεύσει ένα μικρό καρκίνο, η γυναίκα μπορεί να ελέγξει τους μαστούς της με κλινική εξέταση και υψηλής ευκρίνειας υπερηχογράφημα.

Σε νέες, αλλά «υψηλού κινδύνου» γυναίκες, ο έλεγχος του μαστού τους μπορεί να γίνει και με Μαγνητική μαστογραφία εφόσον το κρίνει ο γιατρός τους. Παρόλο που στην εποχή μας ο «στόχος» είναι η διάγνωση καρκίνων μικρού μεγέθους σε πρώιμο στάδιο, κάτι που επιτυγχάνεται κυρίως με τη συστηματική εξέταση των μαστών με τη μαστογραφία, η «αυτο-εξέταση» των μαστών από την ίδια την γυναίκα εξακολουθεί να είναι χρήσιμη. Η γυναίκα εξοικειώνεται με την «υφή» των μαστών της και τυχόν αλλαγές μπορούν να την κινητοποιήσουν να επισκεφθεί το γιατρό της για έλεγχο νωρίτερα.

Επίσης μπορεί να αποδειχθεί  χρήσιμη σε γυναίκες που δεν έχουν εύκολη πρόσβαση σε μαστογραφικό έλεγχο ή δεν ακολουθούν συστηματικά κάποιο ανάλογο πρόγραμμα.  Γνωρίζοντας τους περιορισμούς της, θα ήταν χρήσιμο η γυναίκα να διδαχτεί το σωστό τρόπο αυτο-εξέτασης και να εξετάζει τους μαστούς της μία φορά το μήνα. Κάθε πότε πρέπει να γίνεται και πώς; Μία φορά το μήνα, την 5η με 10η μέρα του κύκλου. Στις γυναίκες που βρίσκονται στην εμμηνόπαυση, πρέπει να γίνεται σε συγκεκριμένη ημέρα του μήνα, την ίδια κάθε φορά.

Πρέπει να θυμάστε πάντα τρία πράγματα:

-Να κάνετε οπτική εξέταση μπροστά σε έναν καθρέφτη

-Να κάνετε ψηλάφηση ενώ είστε σε όρθια στάση

-Να κάνετε ψηλάφηση ενώ είστε ξαπλωμένη

Οπτική εξέταση Σταθείτε μπροστά στον καθρέπτη με τα χέρια παράλληλα με το σώμα. Παρατηρείστε εάν υπάρχει κάτι ασυνήθιστο στην εμφάνιση των μαστών σας. Συνήθως ο ένας μαστός είναι λίγο πιο μεγάλος από τον άλλο οπότε μη σας ανησυχήσει αυτό. Αυτό στο οποίο πρέπει να δώσετε προσοχή είναι οποιαδήποτε αλλαγή στο μέγεθος ή στο σχήμα των μαστών καθώς και η ενδεχόμενη ύπαρξη κάποιου εξογκώματος ή βαθουλώματος του δέρματος ή της θηλής καθώς και τυχόν τοπικές αλλοιώσεις του δέρματος.

Η εξέταση αυτή επαναλαμβάνεται με τα χέρια σηκωμένα πίσω από το κεφάλι και με τα χέρια στη μέση καθώς και σε θέση προφίλ και από τις 2 πλευρές. Ψηλάφηση Στη συνέχεια, ψηλαφήστε κάθε ένα μαστό χρησιμοποιώντας τα τρία μεσαία δάχτυλα του αντίθετου χεριού ξεκινώντας από την κοιλότητα της μασχάλης προς τη θηλή. Η εξέταση γίνεται με κυκλικές κινήσεις σε ένα νοητό κύκλο διαμέτρου 1-1,5 εκ. από έξω προς τα μέσα και από πάνω προς τα κάτω.

Κάντε συνεχείς μικρές κινήσεις με σταθερή πίεση. Μετά ξαπλώστε, και τοποθετείστε το δεξί σας χέρι πίσω από το κεφάλι και ένα μαξιλάρι κάτω από το δεξί σας ώμο. Χρησιμοποιώντας τα τρία μεσαία δάχτυλα του αριστερού χεριού ψηλαφήστε το δεξιό μαστό, επαναλαμβάνοντας τις παραπάνω κινήσεις. Εξετάστε και τη μασχάλη. Στο τέλος πιέστε τη θηλή, ελέγχοντας για τυχόν έκκριμα. Επαναλάβετε τη διαδικασία στον άλλο μαστό.