Αιματουρία είναι η παρουσία αίματος στα ούρα. Στην ιατρική ορίζεται ως η παρουσία ερυθρών αιμοσφαιρίων στα ούρα, >3-4 κατά οπτικό πεδίο στο μικροσκόπιο. Πρόκειται για ένα ανησυχητικό σύμπτωμα που πολλές φορές τρομοκρατεί και προκαλεί πανικό. Καλό είναι να γνωρίζουμε ότι η εμφάνιση αίματος στα ούρα είναι ένασυχνό σύμπτωμα, αλλά ΟΧΙ χαρακτηριστικό για μία συγκεκριμένη νόσο. Εμφανίζεται σε μία πληθώρα παθήσεων του ουροποιητικού αλλά και άλλων συστημάτων. Ωστόσο, επιβάλλεται πάντα να διερευνάται και να αναζητούνται τα αίτιά της, καθώς μπορεί να υποκρύπτει σοβαρές και ενίοτε επείγουσες καταστάσεις.

Η αιματουρία χωρίζεται σε δύο κατηγορίες:

• Μικροσκοπική αιματουρία: Τα ερυθρά αιμοσφαίρια στα ούρα είναι ορατά μόνο με το μικροσκόπιο, στη γενική εξέταση ούρων. Τα ούρα έχουν φυσιολογικό χρώμα.
• Μακροσκοπική αιματουρία: Τα ερυθρά αιμοσφαίρια στα ούρα βρίσκονται σε μεγάλη ποσότητα, με αποτέλεσμα το χρώμα των ούρων να είναι ερυθρό και να τίθεται η διάγνωση διά γυμνού οφθαλμού.

Πρέπει να γνωρίζουμε είναι ότι ο βαθμός της αιματουρίας ΔΕΝ αντανακλά απαραίτητα και τη σοβαρότητα του προβλήματος. Με απλά λόγια, μία μικροσκοπική αιματουρία δεν είναι απαραίτητα και αθώα. Όπως και μία σημαντική αιματουρία μπορεί κάποιες φορές να προκαλείται από σχετικά αθώες παθήσεις. Για παράδειγμακακώσεις (σοβαροί τραυματισμοί) των νεφρών ενδέχεται να προκαλούν μικρή μόνο παρουσία αίματος στα ούρα και αντιθέτως μία απλή κυστίτιδα να προκαλέσει μία έντονη μακροσκοπική αιματουρία.

Επίσης, είναι σημαντικό, όταν τα ούρα αλλάζουν χρώμα να καθορίζεται εάν το χρώμα οφείλεται πράγματι στην παρουσία αίματος ή εάν οφείλεται σε παρουσία χρωστικών (π.χ. τροφές όπως παντζάρια και διάφορα φαρμακευτικά σκευάσματα).

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ Μία πλειάδα ουρολογικών παθήσεων μπορεί να δώσει σαν σύμπτωμα την αιματουρία. Επιπλέον, νεφρολογικές, αιματολογικές ή καρδιαγγειακές νόσοι αλλά και η λήψη αντιπηκτικών φαρμάκων μπορεί να οδηγήσουν την εμφάνιση αιματουρίας. Είναι σημαντικό να προσδιοριστεί η αιτία και η προέλευση της αιματουρίας. Η αιματουρία μπορεί να προέρχεται είτε από τους νεφρούς είτε από την αποχετευτική μοίρα του ουροποιητικού συστήματος, τον ουρητήρα ,την ουροδόχο κύστη, τον προστάτη και την ουρήθρα.

Συνεπώς, υπάρχουν πολλές αιτίες που μπορεί να προκαλέσουν αιματουρία και μερικές από αυτές είναι:

Καρκίνος του ουροποιητικού συστήματος 

- καρκίνος νεφρού, καρκίνος ουροδόχου κύστης ή καρκίνος προστάτη.

Ουρολοίμωξη - Προστατίτιδα στους άντρες, κυστίτιδα στις γυναίκες.

Λιθίαση του ουροποιητικού.

Τραυματισμός – κακώσεις του ουροποιητικού συστήματος.

Νεφρική νόσος - Μικροσκοπική αιμορραγία στα ούρα είναι ένα κοινό σύμπτωμα τηςσπειραματονεφρίτιδας. Μπορεί να προκληθεί από ιογενείς ή άλλου τύπου λοιμώξεις, παθήσεις των αιμοφόρων αγγείων (αγγειίτιδες) και διαταραχές του ανοσοποιητικού συστήματος όπως η IgA νεφροπάθεια Κληρονομικές διαταραχές - Η δρεπανοκυτταρική αναιμία μπορεί να είναι η αιτία του αίματος στα ούρα. Επίσης μπορεί το σύνδρομο Alport (το οποίο επηρεάζει τις μεμβράνες φιλτραρίσματος στα σπειράματα των νεφρών) να προκαλέσει αιματουρία

Φάρμακα, όπως τα αντιπηκτικά (ηπαρίνη, ασπιρίνη) ή ανοσοκατασταλτικά (κυκλοφωσφαμίδη)

Έντονη σωματική άσκηση.

Όσον αφορά στους ασθενείς που λαμβάνουν αντιπηκτικά, θα πρέπει να γνωρίζουν ότι η λήψη τέτοιων φαρμάκων σπάνια προκαλεί αιματουρία χωρίς να υπάρχει κάποια πάθηση στο ουροποιητικό. Με απλά λόγια, τα αντιπηκτικά σπάνια προκαλούν από μόνα τους αιματουρία, αλλά οδηγούν σε εμφάνιση αίματος στα ούρα επειδή υπάρχει στο ουροποιητικό φλεγμονή, λιθίαση, τραυματισμός, ή κάποιος καρκίνος.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ Κάθε επεισόδιο της αιματουρίας θα πρέπει να αξιολογείται ξεχωριστά και να εξετάζεται πάντα το ενδεχόμενο να οφείλεται σε κάποιον κακοήθη όγκο του ουροποιητικού. Προς την κατεύθυνση αυτή υπάρχουνεξειδικευμένες διαγνωστικές εξετάσεις που μπορούν να επιβεβαιώσουν ή να αποκλείσουν το ενδεχόμενο αυτό που, προφανώς, είναι και το πιο σοβαρό.

Το ιστορικό και η κλινική εξέταση Πρωταρχικό ρόλο στη σωστή διάγνωση της αιτίας μίας αιματουρίας παίζουν οι πληροφορίες που δίνει ο ίδιος ο ασθενής. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε το αν εμφανίζεται στην αρχή ή στο τέλος της ούρησης ή αν τα ούρα είναι αιματηρά καθ’ όλη τη διάρκεια της ούρησης. Επίσης, ένα σημαντικό στοιχείο για το γιατρό είναι το αν συνοδεύεται από πόνο ή αντίθετα αν πρόκειται για ανώδυνη αιματουρία.

Αυτές τις πληροφορίες θα πρέπει ο ασθενής να είναι σε θέση να τις δώσει με σαφήνεια. Καθημερινά γίνονται μεγάλα λάθη στην αντιμετώπιση περιπτώσεων αιματουρίας διότι συχνά δεν αξιολογείται με τη δέουσα σοβαρότητα. ΣΥΣΤΑΣΗ : « Για οποιαδήποτε ΑΙΜΑΤΟΥΡΙΑ, ακόμη και για μία μόνο φορά, ιδιαίτερα όταν είναι ανώδυνη, θα πρέπει να απευθυνόμαστε στον Ουρολόγο μας, για να αποκλειστεί η πιθανότητα ενός καρκίνου. » Γενική εξέταση ούρων Το κοκκινωπό χρώμα των ούρων ΔΕΝ οφείλεται απαραίτητα σε παρουσία αίματος.

Αρκετές ουσίες που αποβάλλονται με τα ούρα μπορούν να τα χρωματίσουν κόκκινα, πορτοκαλί ή καφέ, και αυτές οι διαφορές στο χρώμα δεν μπορούν εύκολα να γίνουν αντιληπτές από τον ασθενή. Επομένως, το πρωταρχικό είναι να ξεκαθαρίσουμε αν πράγματι έχουμε ΑΙΜΑΤΟΥΡΙΑ. Η γενική ανάλυση ούρων είναι μία απλή εξέταση και μας δίνει απάντηση άμεσα, μέσα σε λίγα λεπτά, αν πρόκειται για αιματουρία ή για έναν χρωματισμό των ούρων. ΑΝ επιβεβαιωθεί η αιματουρία επιβάλλεται να κάνουμε τις παρακάτω εξετάσεις:

• Υπερηχογράφημα ουροποιητικού συστήματος ( νεφρών – ουροδόχου κύστεως – προστάτη αδένα)
• Ουρήθροκυστεοσκόπηση – προτιμάται η ανώδυνη, εύκαμπτη κυστεοσκόπηση. Ελέγχουμε το εσωτερικό της ουρήθρας , του προστάτη και της ουροδόχου κύστεως με την βοήθεια κάμερας. Αυτές είναι εξετάσεις αναντικατάστατες.

Εάν δεν καταφέρει ο γιατρός να θέσει διάγνωση προχωρά σε περαιτέρω έλεγχο :

• Κυτταρολογική εξέταση ούρων : συλλέγονται για τρεις συνεχόμενες ημέρες τα δεύτερα πρωινά ούρα και ελέγχεται η πιθανότητα ύπαρξης καρκινικών κυττάρων.
• Ενδοφλέβια ουρογραφία (πυελογραφία) - τείνει να εγκαταλειφθεί στις μέρες μας γιατί έχει σχεδόν αντικατασταθεί από την αξονική ουρογραφία.
• Αξονική τομογραφία άνω-κάτω κοιλίας και οπισθοπεριτοναικού χώρου, ελέγχουμε όλο το ουροποιητικό σύστημα.

Παρά τις εξετάσεις, σε κάποιες περιπτώσεις η αιτία της αιματουρίας μπορεί να μη βρεθεί ποτέ. Τότεεπιβάλλεται τακτική παρακολούθηση. ΘΕΡΑΠΕΙΑ Η θεραπεία είναι ανάλογη της αιτιολογίας. Οπότε, γίνεται αντιληπτό ότι είναι διαφορετική ανά περίπτωση.