Σε περίπου 2% των ανθρώπων που έχουν διαγνωστεί με καρκίνο, ο καρκίνος εντοπίζεται μεν σε μία περιοχή του σώματος, αλλά οι συνήθεις έλεγχοι δεν μπορούν να βοηθήσουν τους γιατρούς να εντοπίσουν από πού ξεκίνησε ο καρκίνος (την πρωτοπαθή του εστία). Αυτός ο καρκίνος ονομάζεται Καρκίνος Αγνώστου Πρωτοπαθούς εστίας (Carcinoma of Uncertain Primary site – CUP).

Αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι:

Ο πρωτοπαθής όγκος εξακολουθεί να είναι πολύ μικρός, άρα δύσκολο να εντοπιστεί.

Ο οργανισμός του ανθρώπου προκάλεσε τη συρρίκνωση ή εξαφάνιση του πρωτοπαθούς όγκου.

Ο πρωτοπαθής όγκος αφαιρέθηκε κατά τη διάρκεια μιας προηγούμενης χειρουργικής επέμβασης για μια άλλη πάθηση, όπως μια χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση της μήτρας μιας γυναίκας, γνωστή ως υστερεκτομή.

Συμβουλευτείτε σε κάθε περίπτωση τον κλινικό σας γιατρό.

Συμπτώματα & Πρώιμα Σημάδια

Επειδή το CUP μπορεί να εμφανιστεί οπουδήποτε στο σώμα, τα πρώτα συμπτώματα μπορεί να διαφέρουν πολύ από άτομο σε άτομο. Συνήθως, τα συμπτώματα σχετίζονται με τις περιοχές του σώματος όπου βρίσκεται ο καρκίνος. Συχνά σημεία πρωτο-εμφάνισης του καρκίνου περιλαμβάνουν το ήπαρ, τους πνεύμονες, τα οστά ή τους λεμφαδένες. Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν οποιαδήποτε από αυτά που αναφέρονται παρακάτω. Μερικές φορές, τα άτομα με CUP δεν έχουν κανένα σύμπτωμα. Ή, η αιτία ενός συμπτώματος μπορεί να οφείλεται σε μια διαφορετική παθολογική κατάσταση και όχι στον καρκίνο.

• Μακροχρόνιος πόνος σε συγκεκριμένη περιοχή του σώματος
• Απώλεια της όρεξης
• Ανεξήγητη απώλεια βάρους
• Επίμονος βήχας ή βράγχος φωνής
• Πάχυνση, διόγκωση ή παρουσία ογκόμορφης μάζας σε οποιοδήποτε μέρος του σώματος
• Μεταβολές στις συνήθειες του εντέρου ή της ουροδόχου κύστης
• Ασυνήθιστη αιμορραγία
• Επαναλαμβανόμενος πυρετός ή νυχτερινές εφιδρώσεις

Αν ανησυχείτε για οποιεσδήποτε αλλαγές βιώνετε, επικοινωνήστε με το γιατρό σας. Αυτό βοηθά να καταλάβουμε την αιτία του προβλήματος, που ονομάζεται διάγνωση.

Σε περίπτωση διάγνωσης του καρκίνου, τα σημάδια και τα συμπτώματα ενός ατόμου συχνά βοηθούν τον γιατρό να προγραμματίσει αποτελεσματική θεραπεία, ακόμη και όταν δεν μπορεί να βρεθεί η πρωτοπαθής εστία.

Η ανακούφιση των συμπτωμάτων είναι επίσης ένα σημαντικό μέρος της φροντίδας και της θεραπείας του καρκίνου. Αυτό μπορεί να καλείται παρηγορητική φροντίδα ή υποστηρικτική φροντίδα. Συχνά ξεκινάει σύντομα μετά τη διάγνωση και συνεχίζεται καθ ‘όλη τη διάρκεια της θεραπείας.

Διάγνωση

Tο CUP εντοπίζεται μετά από την εξάπλωση του σε άλλο μέρος του σώματος από όπου ξεκίνησε, φαινόμενο που ονομάζεται μετάσταση. Ως εκ τούτου, οι γιατροί χρησιμοποιούν πολλές δοκιμασίες για να προσπαθήσουν να βρουν από που στο σώμα ξεκίνησε ο καρκίνος, να βρουν δηλαδή την πρωτοπαθή εστία του καρκίνου. Μερικά τεστ μπορούν επίσης να καθορίσουν ποιες θεραπείες μπορεί να είναι πιο αποτελεσματικές.

Αυτή η ενότητα περιγράφει τα τεστ διάγνωσης του CUP με σκοπό την εύρεση της πρωτοπαθούς εστίας. Θα πρέπει να ξέρετε πως δεν επιλέγονται πάντα όλες οι δοκιμές που αναφέρονται παρακάτω για κάθε άτομο. Ο γιατρός σας θα συνυπολογίσει τους παρακάτω παράγοντες για την επιλογή ενός διαγνωστικού τεστ:

Ανάλογα τον τύπο του καρκίνου που υποψιάζεται πως υπάρχει

Τα συμπτώματά σας

Την ηλικία και γενική κατάσταση της υγείας σας

Τα αποτελέσματα προηγούμενων ιατρικών εξετάσεων

 

Εκτός από τη φυσική εξέταση, μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι ακόλουθες εξετάσεις για τη διάγνωση του CUP

Βιοψία
Είναι η αφαίρεση μικρής ποσότητας ιστού για εξέταση στο μικροσκόπιο. Μόνο η ιστολογική εξέταση ενός δείγματος βιοψίας από παθολογοανατόμο μπορεί να θέσει μια σαφή διάγνωση. Ο παθολογοανατόμος είναι ο γιατρός που ειδικεύεται στην ερμηνεία εργαστηριακών εξετάσεων και στην αξιολόγηση των κυττάρων, των ιστών και των οργάνων για την τελική διάγνωση ασθενειών. Η προσεκτική αξιολόγηση και ο έλεγχος του ιστού του όγκου που αφαιρείται κατά τη διάρκεια μιας βιοψίας μπορεί μερικές φορές να δώσει ενδείξεις για το σημείο της πρωτοπαθούς εστίας του όγκου.

Αξιολόγηση, εκτίμηση & ερμηνεία από τον παθολογοανατόμο ή κυτταρολόγο
Ο Παθολογοανατόμος κάνει την διάγνωση του καρκίνου εξετάζοντας το δείγμα όγκου που συλλέχθηκε κατά τη διάρκεια μιας βιοψίας. Ο παθολογοανατόμος μπορεί μερικές φορές να προβλέψει την πρωτοπαθή εστία του όγκου με βάση την εμφάνιση των καρκινικών κυττάρων στο μικροσκόπιο ή με βάση τα αποτελέσματα ειδικών τεχνικών, γνωστών ως ανοσοϊστοχημεία (IHC), οι οποίες αποτελούν και μέρος μιας ολοκληρωμένης ιστολογικής εξέτασης. Το πόρισμα της ιστολογικής εξέτασης δίνει σημαντικές, καθοριστικές πληροφορίες για τον καρκίνο και βοηθούν τους κλινικούς γιατρούς να προγραμματίσουν πρόσθετες δοκιμές και τεστ.

Όταν δεν είναι δυνατή η πρόβλεψη της πρωτοπαθούς εστίας του καρκίνου, μπορεί να διενεργηθεί μια μοριακή εξέταση με στόχο την αποκάλυψη του γονιδιακού προφίλ του όγκου (gene expression profiling). Για αυτήν την εξέταση ο Παθολογοανατόμος χρησιμοποιεί το δείγμα ιστού από τον όγκο που συλλέγεται κατά τη διάρκεια της βιοψίας. Τα αποτελέσματα αυτής της νέας διαγνωστικής δοκιμής είναι συχνά χρήσιμα για να βοηθήσουν στην επιλογή της καταλληλότερης θεραπείας.

Αξιολόγηση από έναν Ογκολόγο
Προτού διαγνωστεί το CUP, πρέπει να εκτελεστούν διάφορες δοκιμές για την αναζήτηση της πρωτοπαθούς εστίας του όγκου. Αυτό ονομάζεται κλινική αξιολόγηση και συνήθως διεξάγεται από τον Ογκολόγο. Ο Ογκολόγος είναι ο γιατρός που ειδικεύεται στη θεραπεία ατόμων με καρκίνο.

Οι ακόλουθες διαγνωστικές δοκιμασίες μπορούν να συμπεριληφθούν στην αξιολόγηση:

• Έλεγχος καρκινικών δεικτών στο αίμα & στα ούρα (π.χ. έλεγχος PSA, CEA κτλ.)
• Απλά ακτινογραφία
• Αξονική (CT) ή Μαγνητική (MRI) τομογραφία
• PET scan
• Ενδοσκόπηση
• Μαστογραφία

Συμβουλευτείτε τον Ογκολόγο σας για την βέλτιστη για εσάς εξατομίκευση.

Συχνότεροι τύποι CUP

Οι περισσότεροι άνθρωποι με CUP έχουν 1 από αυτούς τους 4 τύπους όγκων:

1) Αδενοκαρκίνωμα

Σχεδόν το 60% των ατόμων με CUP έχουν αδενοκαρκίνωμα. Το αδενοκαρκίνωμα μπορεί να αναπτυχθεί στον αδενικό ιστό των περισσότερων εσωτερικών οργάνων, συμπεριλαμβανομένων των πνευμόνων, του στομάχου, του παγκρέατος, του παχέος εντέρου, των ωοθηκών και του μαστού. Εξαιτίας αυτού, είναι εξαιρετικά δύσκολο για τον Παθολογοανατόμο να πει από πού ξεκίνησε ένα αδενοκαρκίνωμα όταν αυτό βρίσκεται σε μια μεταστατική περιοχή.

Πρόσθετες διαγνωστικές εξετάσεις σε δείγματα βιοψίας, που ονομάζονται Ανοσοϊστοχημεία (IHC), μπορούν να προβλέψουν την πρωτοπαθή εστία του όγκου σε ποσοστό περίπου 30% έως 40% των περιπτώσεων.

Ο προσδιορισμός του μοριακού προφίλ του καρκίνου (gene expression profiling) στο δείγμα βιοψίας μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να προβλέψει την πρωτοπαθή εστία του καρκίνου, στην περίπτωση που με την Ανοσοϊστοχημεία (IHC) αυτό δεν κατέστη εφικτό.

2)Χαμηλής διαφοροποίησης καρκίνωμα

Περίπου το 20% έως 30% των ατόμων με CUP έχουν χαμηλής διαφοροποίησης καρκίνωμα. Ο Παθολογοανατόμος κάνει επιπλέον δοκιμές σε δείγματα βιοψίας αυτών των όγκων (Ανοσοϊστοχημεία IHC), επειδή πολύ τέτοιοι καρκίνοι μπορούν να θεραπευτούν. Ομοίως με ασθενείς με αδενοκαρκίνωμα, ο προσδιορισμός του μοριακού προφίλ του καρκίνου (gene expression profiling) μπορεί να συμβάλλει στην πρόβλεψη του τύπου του όγκου της πρωτοπαθούς εστίας, όντας χρήσιμος στην επιλογή θεραπευτικών σεναρίων.

Αν αυτός ο έλεγχος δείξει ότι ο καρκίνος είναι λέμφωμα, καρκίνωμα γεννητικών κυττάρων ή νευροενδοκρινικό καρκίνωμα, τότε αυτό σημαίνει συχνά πως υπάρχουν διαθέσιμες αποτελεσματικές θεραπείες.

3)Καρκίνωμα από πλακώδη κύτταρα

Περίπου 5% έως 10% των ατόμων με CUP έχουν καρκίνωμα πλακωδών κυττάρων. Εάν το καρκίνωμα των πλακωδών κυττάρων βρίσκεται στους τραχηλικούς λεμφαδένες στον λαιμό, η πρωτοπαθής εστία του καρκίνου εντοπίζεται συχνά στην περιοχή της κεφαλής και του λαιμού. Αν βρεθεί στους βουβωνικούς λεμφαδένες στην βουβωνική χώρα, η πρωτοπαθής εστία συχνά εντοπίζεται τελικά στο αιδοίο, τον κόλπο, τον τράχηλο της μήτρας, τον πρωκτό ή την ουροδόχο κύστη.

4)Νευροενδοκρινικό καρκίνωμα

Περίπου 1% έως 5% των ατόμων με CUP έχουν νευροενδοκρινικό καρκίνωμα. Ο Παθολογοανατόμος κάνει την διάγνωση αυτού του καρκίνου συχνότερα με την μέθοδο της Ανοσοϊστοχημείας (IHC). Μερικοί από αυτούς τους όγκους είναι επιθετικοί και αναπτύσσονται ταχέως, αλλά η συνδυαστική χημειοθεραπεία μπορεί να είναι αποτελεσματική. Άλλοι είναι πολύ αργά αναπτυσσόμενοι και οι άνθρωποι ζουν μερικές φορές για αρκετά χρόνια, ακόμη και χωρίς θεραπεία.

Στοχευμένη θεραπεία, Ανοσοθεραπεία, Νεώτερες Εξελίξεις

Οι γιατροί εργάζονται για να μάθουν περισσότερα για το CUP, τους τρόπους πρόληψης του καρκίνου, τον καλύτερο τρόπο αντιμετώπισης του CUP και τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να παρέχεται η καλύτερη φροντίδα σε άτομα που διαγνώστηκαν με αυτή την ασθένεια.

Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας για τις καλύτερες επιλογές διάγνωσης και θεραπείας για εσάς.

Χρησιμοποιώντας το μοριακό προφίλ των όγκων για τη διάγνωση της πρωτοπαθούς εστίας του καρκίνου.

Διαφορετικοί ιστοί στο σώμα δημιουργούν διαφορετικές πρωτεΐνες, ανάλογα με τα γονίδια που είναι ενεργά. Αυτό ονομάζεται γονιδιακή έκφραση. Για παράδειγμα, τα γονίδια που εκφράζονται από υγιή πνευμονικά κύτταρα είναι διαφορετικά από αυτά που εκφράζονται από υγιή κύτταρα του παχέος εντέρου. Όταν ο καρκίνος αναπτύσσεται σε αυτά τα όργανα, συνήθως εμφανίζει το ίδιο πρότυπο γονιδιακής έκφρασης, αντίστοιχα με το όργανο (πνεύμονας, παχύ έντερο).

Σήμερα είναι εφικτό να αναλυθεί ένα δείγμα όγκου από μια βιοψία για να καταλάβουμε ποια γονίδια εκφράζονται. Αυτό μπορεί να προβλέψει τη θέση όπου άρχισε ο καρκίνος, δηλαδή να προβλέψει την πρωτοπαθή του εστία.

Η εξατομικευμένη θεραπευτική αντιμετώπιση βασισμένη στο μοριακό προφίλ γονιδιακής έκφρασης του όγκου αντικαθιστά την εμπειρική χημειοθεραπεία ως την τυπική θεραπεία για ασθενείς με CUP, που δεν εντάσσονται σε καμία από τις συγκεκριμένες υποομάδες (βλέπε Τύποι CUP). Οι συνεχιζόμενες κλινικές δοκιμές εξετάζουν τα αποτελέσματα της επιλεχθείσας θεραπείας με βάση το μοριακό προφίλ της γονιδιακής έκφρασης του όγκου, προκειμένου να προσδιοριστεί καλύτερα ο ρόλος του στη θεραπεία του CUP.

Στοχευμένη θεραπεία.

Η στοχευμένη θεραπεία απευθύνεται σε συγκεκριμένες μοριακές ανωμαλίες εντός του καρκινικού κυττάρου ή του περιβάλλοντος γύρω και μέσω στον όγκο. Αυτές οι ανωμαλίες περιλαμβάνουν γονιδιακές μεταλλάξεις στον όγκο και την μη φυσιολογική δραστηριότητα διαφόρων σηματοδοτικών πρωτεϊνών στον όγκο.

Ορισμένες στοχευμένες θεραπείες εγκρίνονται από τον FDA για συγκεκριμένους καρκίνους, είτε ως μονοθεραπεία ή συνδυαστικά με χημειοθεραπεία. Παραδείγματα αυτών των στοχευόμενων θεραπειών περιλαμβάνουν

τη στοχευόμενη HER2 θεραπεία για τον καρκίνο του μαστού με θετικό HER2

τους αναστολείς BRAF για μελάνωμα με μετάλλαξη BRAF

τους αναστολείς EGFR για τον μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα που εμφανίζει μετάλλαξη στο γονίδιο EGFR.

Ωστόσο, δεν έχουν εγκριθεί επί του παρόντος ειδικές στοχευμένες θεραπείες για τη θεραπεία του CUP ειδικά και τα στοχευμένα φάρμακα που έχουν εγκριθεί για άλλους καρκίνους δεν έχουν ελεγχθεί για CUP.

Δεδομένου ότι το CUP καλύπτει πολλούς τύπους όγκων, είναι πιθανόν ορισμένοι ασθενείς να επωφεληθούν από τις στοχευμένες θεραπείες που έχουν ήδη αποδειχθεί ότι αντιμετωπίζουν πετυχημένα συγκεκριμένους τύπους όγκων. Για παράδειγμα, οι θεραπείες που στοχεύουν στο HER2, η οποία είναι μια μοριακή μεταλλαγή που βρίσκεται σε περίπου 1 στους 5 καρκίνους του μαστού, έχουν βελτιώσει δραματικά τα αποτελέσματα της θεραπείας σε αυτούς τους ασθενείς.

Θα μπορούσε ένας ασθενής με CUP που προβλέπεται ότι έχει καρκίνο του μαστού, να έχει ένα μοριακό προφίλ γονιδιακής έκφρασης με μεταλλαγή στο HER2; Εάν ναι, θα μπορούσε η θεραπεία που στοχεύει την HER2 μεταλλαγή να ωφελήσει αυτόν τον ασθενή; Η απάντηση στις δύο ερωτήσεις είναι πιθανό να είναι καταφατική.

Μια πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι η συχνότητα εμφάνισης πιθανώς θεραπεύσιμων μοριακών ανωμαλιών (με τη χρήση στοχευμένων θεραπειών που έχουν ήδη εγκριθεί για άλλους καρκίνους) είναι περίπου 25% σε CUP. Στις συνεχιζόμενες κλινικές δοκιμές, άτομα με CUP των οποίων οι όγκοι έχουν συγκεκριμένες μοριακές ανωμαλίες αντιμετωπίζονται με φάρμακα που στοχεύουν στην ανωμαλία. Είναι πιθανό ότι αυτές οι κλινικές δοκιμές θα προσδιορίσουν πρόσθετες αποτελεσματικές επιλογές θεραπείας για συγκεκριμένες ομάδες ασθενών.

Ανοσοθεραπεία.

Τα τελευταία χρόνια,  νέα φάρμακα που ενεργοποιούν το ανοσοποιητικό σύστημα για την καταπολέμηση του καρκίνου (όπως φάρμακα anti-PD-1 και anti-PD-L1 υποδοχέων) χρησιμοποιούνται για την θεραπεία διάφορων τύπων καρκίνου, όπως στον καρκίνο του πνεύμονα, τον καρκίνο του νεφρού, τον καρκίνο κεφαλής/τραχήλου και ορισμένους καρκίνους μαστού και παχέος εντέρου.

Δεδομένου ότι οι περισσότεροι από αυτούς τους τύπους καρκίνου αντιπροσωπεύονται στον πληθυσμό ως καρκίνοι αγνώστου πρωτοπαθούς εστίας (CUP), επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι είναι λογικό να πιστεύουμε ότι μερικοί ασθενείς με CUP θα μπορούσαν επίσης να επωφεληθούν από ανοσοθεραπείες.

Πρόσφατα αναγνωρίστηκαν και άλλοι μοριακοί προγνωστικοί παράγοντες απόκρισης στην ανοσοθεραπεία. Οι ασθενείς των οποίων οι όγκοι έχουν αυτούς τους προγνωστικούς παράγοντες (συμπεριλαμβανομένης της υψηλής μικροδορυφορικής αστάθειας MSI ή του υψηλού μεταλλαγμένου φορτίου του όγκου ΤΜΒ) είναι πιθανό να ανταποκριθούν στην ανοσοθεραπεία, ανεξάρτητα από τον τύπο του όγκου τους. Και οι δύο αυτές μοριακές ανωμαλίες εμφανίζονται στο CUP.